Acı mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Köyün hemen doğusunda Tortum tarafına geçit vazifesi gören Arçovid Առջովիտ (`ayı deresi`) vadisi bulunur. 1048 yılında bu dere üzerindeki Gabut kalesi yakınında Bizans ve Ermeni kuvvetleriyle Selçuklular arasında bir muharebe gerçekleşmişti. Bu kale bugün Karakale denilen yerde olsa gerekir.
SN■ Koord: 40° 3' 10'' D, 41° 34' 49'' K
Alvar mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Tarihçi Parpetsi’ye göre 483 yılında Ermeni isyanını bastırmak üzere sefere çıkan Sasani komutanı Şapuh Mihranî bu köyde ordugâh kurmuştu. ■ Eski bir Ermeni yerleşimi olan köyün halkı 1830 büyük göçünde Rusya'ya gitmiş, bu tarihten sonra köyde Ermeni nüfus kalmamıştır. Yer adı Türkçe kökenli olmadığı halde yanlışlıkla Türkçe sanılarak korunmuştur.
SN■ Koord: 39° 56' 30'' D, 41° 36' 45'' K
Büyükdere mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 5. yy vakanüvisi Ğazar Parpetsi’nin Tu (Büyüktüy) köyünden iki fersah doğuda olduğunu belirttiği Mknarinç köyü olması kuvvetle muhtemeldir. (Sagona 47).
SN■ Koord: 40° 2' 48'' D, 41° 36' 54'' K
Büyüktuy mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ MÖ 9. yy’da Urartu yazıtlarında yerel krallık olarak zikredilen Utu olmalıdır. Ermenice kaynaklarda 5. yy’dan itibaren Tu adıyla anılır. Türkçe Tuy muhtemelen Ermenice adın tamlayan hali Tui’den türemiştir.
SN■ Koord: 39° 59' 6'' D, 41° 26' 17'' K
Çakırtaş mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ Eprigyan’a göre 19. yy sonunda nüfusu Emeni idi, ancak eskiden Gürcü haneleri de vardı.
SN■ Koord: 39° 57' 38'' D, 41° 47' 47'' K
Demirdöven mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 1004/1005 tarihli Stepanos Taronetsi vekayinamesine göre Paseank (Pasinler) ülkesinde bulunan Aksigoms Manastırı, burada türbesi bulunan Peder Hovhannes adlı aziz kişiden dolayı halk tarafından Surp Ohan olarak anılmaktaydı. 19. yy başlarına dek aktif olan manastırın pek cılız kalıntıları köyün güneybatısında Ziyaret Dağı adı verilen mevkide halen görülebilir.
SN■ Koord: 40° 2' 1'' D, 41° 43' 42'' K
Epsemce mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Alvar'dan gelen Sünni Türkler tarafından kurulmuş bir köydür.
metonio■ Koord: 39° 58' 37'' D, 41° 46' 9'' K
Esendere mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Ortaçağ kaynaklarında `bey kenti` olarak anılır. 20. yy başında nüfusu çoklukla Müslüman olduğu halde aktif bir Ermeni manastırı vardı.
SN■ Koord: 40° 0' 52'' D, 41° 49' 17'' K
Karavelet mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Erzurum'a bağlı Ağcalar, Alibezirgan, Alvar, Çakmak, Çiçekli, Gerdekkaya, Karavelet, Korucuk ve Sığırlı köyleri birbiriyle kısmen akraba olup Türk-Sünnidirler. Kanuni döneminde Tebriz üzerinden yerleştirilmiş köylerdir. Karavelet'te bu nüfus dışında 93 Harbi döneminde Kars üzerinden yerleşmiş Türkler de bulunuyor.
metonio■ Koord: 39° 55' 26'' D, 41° 29' 56'' K
Kevenlik mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Kaynağı meçhul bir isim olan Haykürd aynı zamanda köyün sırtındaki dağ kütlesinin adıdır.
SN■ Koord: 40° 1' 17'' D, 41° 31' 24'' K
Kurbançayırı mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Nerses Bartev gatoğigos (ö. 373) tarafından kurulduğu rivayet edilen Garmirvank manastırı bu köyün yakınındaydı. Eprigyan (II.330-331) bu manastırın 1828’e dek zengin ve güçlü bir kurum iken 19. yy sonlarında zaruret içine düştüğünü anlatır.
SN■ Koord: 40° 1' 44'' D, 41° 37' 47'' K
Küçüktuy mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ Asıl Tu/Tuy köyü 1,5 km güneydeki Büyüktuy köyüdür. Ermenice adı Ortoru olan bu köye Türkçe Küçüktuy adı verilir.
SN■ Koord: 39° 59' 58'' D, 41° 26' 12'' K
Otlukkapı mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ Evliya Çelebi `Ermeni köyü` olduğunu bildirir. 1895 katliamlarında yağmalanan köylerdendir. Bu köy yakınında olduğu kaydedilen Masat köyü tarihi kaynaklarda anılan Maztad Մազդատ Kalesi yerinde olmalıdır.
SN■ Hasankale (Pasinler) Lazkom (Taşağıl) köyünden, Redkan aşiretinden aileler Sansor (Taşlıgüney), Hertiv (Otlukkapı) ve Serçeboğazı köylerine göç etmişler. Tamamı akraba olan bu ailelerin dedeleri, yüz yıl önce Erivan'ın Şamiran ve Beyremeli köylerinden gelmişler.
Qazi■ Köyde Kürt nüfus da mevcut olmakla birlikte köyün ekserisi Türk asıllıdır. Kürt nüfus sonradan göç yoluyla buraya gelmiş olup köy aslen Türk yerleşimidir.
İzzetnihat■ Koord: 39° 53' 48'' D, 41° 40' 12'' K
Övenler mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 20. yy başında bu köyde terk edilmiş iki Ermeni mezarlığının kalıntıları bulunmaktaydı. Pasinler ilçesinin Batı kısmında Ermenice adlar taşıyan köylerin tümü 1828-1829 göçünde boşalmış görünüyor. Bu yerlerin Ermeni halkı çoğunlukla Gürcistan'da Ahılkelek civarındaki köylere yerleşmiştir.
SN■ Koord: 40° 0' 10'' D, 41° 34' 11'' K
Pasinler ilçe
-
Pasinler -
Erzurum■ Pasinler adı verilen bölge Yukarı Pasin (şimdi Pasinler ilçesi) ve Aşağı Pasin (Horasan ilçesi) olmak üzere ikiye ayrılır. Eski Yunanca Pasianoi/Phasianoi ve Erm Paseank biçimleri de çoğul yapıda olup, Antik tarihçilere göre İskitlerin bir kolu veya boyu olan Pasianoi kavmini düşündürür. MÖ 399’da yazan Ksenophon’a göre Phasianoí `Phasis’liler` Aras nehri boyunda yaşayan bir halktı. Gürcistan’da Batum yakınındaki Poti (antik Phasis) kenti aynı adın izini taşır. ■ Vağarşavan kenti tarihçi Horenli Movses’e göre kral 1. Vağarş (117-140) tarafından yapılmıştı. Bilinen bir tarihi kişiye tekabül etmeyen Hasankale adı muhtemelen *Basean Kal’ası adından uyarlanmıştır.
SN■ Gürcüce: Basiani (ბასიანი) ''Basiler''. Eski bir Kolh (Proto-kartvel) boyu adından geldiği öne sürülmüştür.
GEO■ Koord: 39° 58' 42'' D, 41° 40' 25'' K
Porsuk mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 1835 yılı erkek nüfus sayımında 88 Müslüman Türk bulunmaktadır.
metonio■ Koord: 40° 1' 35'' D, 41° 33' 41'' K
Saksı mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 93 Harbi yıllarında köyün Türk-Sünni halkının bir kısmı Sivas ve Maraş'a göç etmiş. Yakın zamanlarda bir kısım Doğubeyazıtlı Kürtler yerleşti.
metonio■ Koord: 40° 0' 7'' D, 41° 28' 23'' K
Serçeboğazı mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Hasankale (Pasinler) Lazkom (Taşağıl) köyünden, Redkan aşiretinden aileler Sansor (Taşlıgüney), Hertiv (Otlukkapı) ve Serçeboğazı köylerine göç etmişler. Tamamı akraba olan bu ailelerin dedeleri, yüz yıl önce Erivan'ın Şamiran ve Beyremeli köylerinden gelmişler.
Qazi■ Türkler ve Kürtlerin birlikte yaşadığı bir köydür. Kürtlerin çoğu Taşağıl köyünden gelip yerleşmiştir.
metonio■ Koord: 40° 0' 46'' D, 41° 38' 44'' K
Sunak mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ 11. yy vekâyinamelerine göre Selçuklu istilaları sırasında bu kasabada toplanan 7000 nüfus ve 60 din adamı Türkler tarafından kılıçtan geçirilmişti.
SN■ Koord: 39° 56' 13'' D, 41° 44' 52'' K
Taşağıl mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Ailelerin dedeleri Erivan'dan (Şamiran ve Beyremeli köylerinden) Kars ve Iğdır çevresine. Oradan Bayburt'a, oradan Muş Bulanık Hoşgeldi köyüne. Oradan da bu köye göç etmişler. Bu köy, verdiği göç ile Hasankale'nin birçok köyünü Kürtleştirmiştir.
Qazi■ Koord: 39° 52' 36'' D, 41° 34' 0'' K
Taşlıgüney mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Hasankale (Pasinler) Lazkom (Taşağıl) köyünden, Redkan aşiretinden aileler Sansor (Taşlıgüney), Hertiv (Otlukkapı) ve Serçeboğazı köylerine göç etmişler. Tamamı akraba olan bu ailelerin dedeleri, yüz yıl önce Erivan'ın Şamiram ve Beyremeli [Bayramali, şimdi Vahramagyuğ] köylerinden gelmişler.
SN■ Koord: 40° 2' 22'' D, 41° 45' 11'' K
Uzunark mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ Karş. Kemah Doğan (Tordan) köyü.
SN■ 1835 erkek nüfus sayımında 51 Müslüman Türk ve 125 Hristiyan Ermeni nüfus bulunmaktadır.
metonio■ Koord: 39° 54' 9'' D, 41° 47' 0'' K
Üğümü mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Lastivertli Aristakes Tarihi, Ogomi kentinin 1055’te Türklerce istila ve yağma edilmesini ayrıntılı olarak tasvir eder.
SN■ Koord: 40° 0' 38'' D, 41° 44' 10'' K
Yastıktepe mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ © 25.10.1820 Erzurum'da Yukarı Pasin'de Ketvan karyesinde İbrahim Ağa'nın bina eylediği mescide minber vazı ile cuma ve bayram namazları kılınmak için izin verilmesi ve hitabetinin tevcihi.
deyar heyran■ Köye bağlı Kireçli mezrası Kürd yerleşimi olup, köyün kendisi Türk yerleşimidir.
İzzetnihat■ Koord: 39° 53' 39'' D, 41° 43' 26'' K