Altıeylül ilçe
-
Altıeylül -
Balıkesir■ 2014 yılında Balıkesir Merkez ilçesinin bölündüğü iki yapay ilçeden biridir. Balıkesir’in 1922 yılında Yunan işgalinden kurtuluş günü anısına Altıeylül adı verildi.
SN■ Koord: 39° 38' 42'' D, 27° 51' 48'' K
Ayvalık ilçe
-
Ayvalık -
Balıkesir■ Daha önce önemsiz bir yer iken 18. yy sonlarında Rum kasabası olarak iskân edilmiş ve 1821 tarihine dek geniş ayrıcalıklara sahip Rum yönetimine sahip olmuştur. Ayvalık adı en inandırıcı olasılıkla Eolya (Kuzey Ege) ruhani yönetim birimi merkezi anlamında Eóliko sıfatından bozmadır. 19. yy sonlarına doğru beliren Rumca Kidónies adı Türkçe Ayvalı sözcüğünden çeviridir.
SN■ Koord: 39° 18' 48'' D, 26° 42' 17'' K
Balıkesir idari birim
-
Balıkesir Merkez -
Balıkesir■ Balıkesir ilinin kapladığı alan Antik Çağ’da (bölge halkının adından) Mysia, Osmanlı çağında ise (13. yy’da kurulan beylik adından) Karesi olarak adlandırılır. ■
SN■ Koord: 39° 45' 23'' D, 28° 0' 32'' K
Balıkesir il
-
Balıkesir Merkez -
Balıkesir■ 2. yy’dan beri sikkeleri bulunan Hadrianoutherai kenti Balıkesir’de veya ona yakın bir yerdedir; kalıntıları tespit edilememiştir. ■ 14. yy’dan itibaren görülen Balıkesri adının Yun «Palaiokástro» (`eskihisar`) biçiminden türediği yaygın görüş olmakla birlikte yeterli kanıttan yoksundur. Ramsay «Palaiokaisaría» (`eski Sultankent`) ihtimalini önerir. Erken Türkçe kaynaklarda rastlanan «Balık Hisar» veya «Balak Hisar» biçimi yakıştırma olabilir; veya kentin doğusundaki Pelekas (Yılanlı) Dağı ile ilintili olabilir.
SN■ Balık/Balak Hisar adı düşük bir olasılık da olsa < Eski Türkçe balık/balak "kent, şehir" kelimesiyle ilgili olabilir (?). Balıkhisar "Şehir/Kent Hisar" > Balıkesir. [Eski Türkçe balık/balak adı Türkiye Türkçesinde hiç kullanılmamış veya marjinal kalmıştır - SN]
MB■ Balıkesir halkının büyük çoğunluğu Manav, Yörük, Çepni, Türkmen (Tahtacı), Muhacir ve Tatar olarak altı etnografik karaktere ayrılmaktadır. 19. yüzyılda yöreye Balkanlardan gelen Boşnak, Arnavut ve Pomaklar ile Kafkasyadan gelen Çerkes ile Gürcüler iskan edilmiştir. Osmanlı döneminde yörede sayıları fazla olan Rum ve Ermeni nüfusu, 1913-1923 yılları arasında gitmiştir.
■ Koord: 39° 39' 7'' D, 27° 53' 1'' K
Çal "çalılık, yoz arazi" mahalle
-
Manyas -
Balıkesir■ Koord: 40° 1' 20'' D, 27° 56' 26'' K
Çatak mahalle
-
Gönen -
Balıkesir■ Goce Delčev’in Frgovo köyünden Pomaklar. yerleşmiştir
SN■ Koord: 39° 57' 52'' D, 27° 40' 24'' K
Çılbırcı mahalle
-
Sındırgı -
Balıkesir■ Çamalanı köyüne bağlı mahalle iken 6 Nisan 1991’de Çılbırcı adıyla köy oldu.
SN■ Koord: 39° 13' 58'' D, 28° 30' 38'' K
Çiçek ada
-
Ayvalık -
Balıkesir■ Fotis Kondoğlu Vatanım Ayvalık kitabında adayı Gümüşlü olarak zikreder. Kiepert Haritalarında ise Angistri, ki bu da gümüş anlamına gelebilir.
Utku Oziz■ Koord: 39° 22' 34'' D, 26° 45' 48'' K
Denizkent mahalle
-
Gönen -
Balıkesir■ Gönen kasabasının tatil beldesi olarak yakın dönemde kurulmuştur.
SN■ Koord: 40° 18' 1'' D, 27° 31' 41'' K
Dursunbey ilçe
-
Dursunbey -
Balıkesir■ Dursunbey idari birim adı, Balat halen kullanılan kasaba adıdır. Antik Çağ’da Abriettene bölgesinin merkezi olan Hadrianei(on) kentinin çok sayıda sikkesi mevcuttur.
SN■ Dursunbey genel olarak konar-göçer yörük aşiretlerinin iskana geçmesiyle kurulmuş olan yörük köyleri ile tanınır. Konar-göçer Türk aşiretleri'nin izleri bu köylerde görülmektedir.
■ Koord: 39° 35' 7'' D, 28° 37' 34'' K
Düzler mahalle
-
Erdek -
Balıkesir■ Kyzikos antik kenti yerleşim alanı içindedir.
SN■ Mübâdele ile Dramaya bağlı Kavalanın Kokola köyünden Pomaklar iskân edildi.
Manav■ Koord: 40° 23' 28'' D, 27° 51' 59'' K
Edremit ilçe
-
Edremit -
Balıkesir■ Şimdiki Burhaniye Ören mevkiinde bulunan antik Adramytteion 11. yy’da Çaka Bey tarafından tahrip edildikten sonra terkedilmişti. Aynı isimli yeni kent 1109 yılı civarında Aleksios Komnênos’un komutanı Philokalês tarafından bugünkü yerinde kuruldu.
SN■ Edremit ilçesinin ahalisi 1878 ve Balkan Savaşlarından sonra ilçeye göç eden Rumelililer ve Adalılarla, Kazdağları'nın Tahtacı Türkmenlerdir. Kazdağlarındaki Türkmen köylerinde gelenek ve görenekler hala yaşatılmaktadır.
■ Midilli livası Molova kazası Petrecik köyünden gelip, Balıkesir ili Edremit ilçesi Turhanbey Mahallesinde iskan edilen Kocabıyık Mehmet oğlu Hüseyin'e ait tasfiye talepnamesi. 21.05.1925
Manav■ Koord: 39° 35' 50'' D, 27° 1' 15'' K
Evciler ölü yerleşim
-
Sındırgı -
Balıkesir■ Eski Çepni köyü 1940’larda bir ihtilaf sonucu terk edilmiştir.
SN■ Koord: 39° 17' 17'' D, 28° 4' 34'' K
Fener ada
-
Erdek -
Balıkesir■ Halen ıssız olan ve Mola Adaları adıyla anılan adalar grubuna adını veren Aziz Andreas kilisesinin kalıntıları, batıdaki en büyük ada olan Fener Adası üzerinde bulunur.
SN■ Koord: 40° 27' 27'' D, 28° 4' 10'' K
Gönen ilçe
-
Gönen -
Balıkesir■ Büyük İskender’in MÖ 334’teki tarihi zaferine tanık olan Granikos nehri şimdiki Biga Çayıdır. Gönen adı «Granikeion» > «*Göre(n)gen» biçiminden evrilmiş olmalıdır.
SN■ Gönen ve çevresinde daha çok Kafkas göçmenleri (Çerkes) ve Balkan göçmenleri (Muhacır) vardır. Yerli Türk ahalisine ise Manav olarak tabir edilen Türkmenlerdir. Bazı yerleşim birimleri ise Yörük köyü olarak tanımlanır.
■ Manavlar Türk olmayan yerlilerdir, Türkmenler daha sonradan az miktarda gelmişler hemen manavlaşmışlardır. Yörükler'in bölgeye iskânı 1890 senesine denk gelir. Çevredeki Bulgar yerleşimleri 5 kâfile hâlinde Bandırma'dan gemiye binip Bulgaristan kontrolündeki Dedeağaç'a taşınmışlardır. 20 martta başlayan sevkiyat mayısa kadar sürmüş, takriben 2700 Bulgar Küçük Asya'yı terketmiştir. Dimetoka'dan Tahirova adlı mahalde meskun muhacirler için bir mescid ve mekteb inşası. H-24-08-1281
Manav■ Koord: 40° 6' 16'' D, 27° 39' 24'' K
Havran ilçe
-
Havran -
Balıkesir■ Roma imp. Aurelianus (270-275) onuruna adlandırılmış olması gerekir. Havran adı *Avriliyan > *Havriyan yoluyla antik isimden türemiştir.
SN■ Çiğitzade mahallesi Kafkasya göçmeni (Çerkes) yerleşimidir
Tashw■ İlçeye bağlı 30 kadar köyde Manavlar oturur. Edremid kazasının Havran-ı kebir karyesindeki Rum Mektebi'nin müceddeden inşası. (1321N-09) H-22-09-1321
Manav■ 30 kadar köyün tamamında Manavlar oturmaz. İlçedeki köylerin çoğu Manav köyü olsa da bazı köyler sonradan Yörükler için kurulmuştur.
morbid99■ Koord: 39° 33' 26'' D, 27° 5' 58'' K
Hisartepe ölü yerleşim
-
Bandırma -
Balıkesir■ MÖ 6.-5. yy’da Anadolu’nun önemli kentlerinden biri ve Pers valilik makamı olan Daskyleion şehrinden geriye az iz kalmıştır.
SN■ Koord: 40° 7' 57'' D, 28° 3' 1'' K
Karesi ilçe
-
Karesi -
Balıkesir■ 2014 yılında Balıkesir Merkez ilçesinin bölündüğü iki yapay ilçeden biridir. Balıkesir vilayetinin Osmanlı dönemindeki adı olan Karesi adı verildi.
SN■ Koord: 39° 40' 59'' D, 27° 51' 57'' K
Kepsut ilçe
-
Kepsut -
Balıkesir■ Daha çok Manav (Yerli Türk) karakterli köyler ağırlıktadır. Bunun yanında Yörük köyleri, muhacır köyleri ve Tahtacı Türkmen köyleri bulunmaktadır.
■ Koord: 39° 41' 17'' D, 28° 9' 16'' K
Kızıksa mahalle
-
Manyas -
Balıkesir■ Cumhuriyet döneminde kısa bir süre Kızılköy olan adı 15.03.1946’da yeniden Kızıksa olarak değiştirildi.
SN■ Koord: 40° 7' 12'' D, 27° 59' 10'' K
Kuşgölü göl
-
Manyas -
Balıkesir■ Antik Daskyleion kentine yakınlığından ötürü Daskylitis Limnê, eski Poimánios (şimdi Soğuksu) kasabasına yakınlığından dolayı ilk hece düşmesiyle Manyas Gölü, 1938’de Alman zoolog Kurt Cosswig’in önayak olduğu Kuş Cenneti kuş sığınağından ötürü Kuş Gölü adı verilmiştir.
SN■ Koord: 40° 12' 7'' D, 27° 57' 44'' K
Manyas ilçe
-
Manyas -
Balıkesir■ Manyas adı, eski ilçe merkezi iken şimdi Soğuksu adı verilen Poimánenos (“çobanlı”) kasabasının ilk hecesi düşürülerek Türkçe telaffuza uyarlanmış biçimidir. İdari bölge adıdır. Bugünkü ilçe merkezi 19. yy başlarında Kırımlı Tatar muhacir yerleşkesi olarak kurulan, daha sonra Çerkes muhacirlerin gelmesiyle nüfusu artan Tatarköy’dür.
SN■ 1877 Osmanlı-Rus savaşı sonucunda Kırım Türklerinden 25 hanelik göçmen kafilesi Romanya'dan bu bölgeye yerleşmiştir. Bunun sonucu olarak, bölgede yaşayan köylüler, buraya Tatarköyü adını vermişlerdir. Bundan 15 yıl sonra, 1892/3’te, Kafkasya’dan 25 hanelik bir göçmen kafilesi daha gelerek, ilçede Maltepe olarak bilinen tepenin eteklerine yerleşince Manyas, Gürcü, Çerkez, Dağıstan, Kabartay vb. kültürden gruplarla renklenmiştir. Sonraki dönemlerde, sıklıkla Balkanlardan gelen göçmenlerin bölgeye yerleşmesiyle Tatar köyünün sınırları iyice genişlemiştir.
■ Koord: 40° 2' 56'' D, 27° 58' 4'' K
Marmara ada
-
Marmara -
Balıkesir■ Antik Çağ’da, yine bir tür geyik adından gelen «Neurís», Bizans döneminde ise «Proikónnêsos» (`çeyiz adası`) adları kullanılmıştır. `Mermer Adası` adı, en az MÖ 5. yy’dan beri işletilen ünlü mermer yataklarından gelir.
SN■ Koord: 40° 37' 35'' D, 27° 36' 16'' K
Ören mahalle (Burhaniye bağ)
-
Burhaniye -
Balıkesir■ Burhaniye İskelesi adı yakın döneme dek kullanıldı.
SN■ Koord: 39° 29' 14'' D, 26° 55' 50'' K
Salur mahalle
-
Manyas -
Balıkesir■ Türk köyüdür, Çerkes nüfus bulunmamaktadır.
metonio■ Köy esasen Çerkes ve kısmen Pomak köyüdür, devlet arşivleriyle bu köyde Çerkes ve Pomak muhacirlerin yaşadığı sabittir, ya köylüler köyü terk edip yerine Türkler yerleştirmiştir yada köylüler Türkleşerek asıllarını inkar etmektedirler.
Tashw■ Koord: 40° 5' 50'' D, 27° 56' 8'' K
Sarmısaklı mahalle (Ayvalık bağ)
-
Ayvalık -
Balıkesir■ Asıl Sarmısak Memlahası (Tuzlası) Badavut’un ötesinde, yarımadanın ucundadır.
SN■ Koord: 39° 16' 13'' D, 26° 40' 1'' K
SefaÇamlık mahalle (Ayvalık bağ)
-
Ayvalık -
Balıkesir■ Rumca adını Çamlık adı verilen yarımada tepesinde şimdi tamamen tahrip edilmiş olan Ayanikola manastırından alır.
SN■ Koord: 39° 18' 36'' D, 26° 40' 15'' K
Sepetçi mahalle
-
Gönen -
Balıkesir■ 20. yy başında
Yörük yerleşimi.
■ Yörük veya Roman yerleşimi iken şimdi büyük ölçüde terk edilmiştir.
SN■ Koord: 40° 6' 33'' D, 27° 46' 58'' K
Sındırgı ilçe
-
Sındırgı -
Balıkesir■ Sındırgı bölge adıdır. Halen ilçe merkezi olan kasaba 1845 tarihinde Şerif Paşa’nın mülkü olan arazide Koruköy adıyla kuruldu. 1913’te Sındırgı kazası merkezi oldu.
SN■ Koord: 39° 14' 18'' D, 28° 10' 40'' K
Susurluk nehir
-
Susurluk -
Balıkesir■ 1890 - 1892 yılları arasında bucak merkezi Ömerköy ve Susurluk arasında değişmiştir. Son olarak 1892'de Susurluk bucak merkezi olarak kalmıştır. Bu yıllarda Susurluk'un ismi Fırt nahiyesi olarak geçer. İsmin nahiye merkezi "fırt Ömerköy'de fırt Susurluk'ta" olmasından dolayı verildiği söylenir.
Özhan Çakıcı■ 1858 ve 1878 Türk-Rus savaşında Anadolu’ya göç eden Bulgaristan ve Kafkas Göçmenleri ve sonraları Ahmet Vefik Paşa tarafından iskan ettirilen Türkmen aşiretleriyle kalabalıklaşmıştır.
■ Türkmen aşiretleri değil, Nazilliden zorla getirilen Yörükler.
Manav■ Günümüzdeki “Susurluk” ismini almazdan evvel, Osmanlılarca "Fart", “Farat” ve “Farad Ma’â Şamî” olarak kaynaklarda ismi anılan derbent.
Ozan Önen■ Koord: 39° 54' 48'' D, 28° 9' 34'' K
Susurluk
-
Susurluk -
Balıkesir■ Sultançayır mevkiinde geç Roma Dönemine ait Macestus (Makestos) köprüsünün kalıntıları görülür.
SN■ Koord: 39° 51' 57'' D, 28° 9' 53'' K
Şevketiye ölü yerleşim
-
Kepsut -
Balıkesir■ 1888'de Tırnova muhaciri Tatarlar tarafından kurulan köy, 1910 dolayında 'eşkiyalık' nedeniyle terk edilmiştir.
SN■ Koord: 39° 43' 49'' D, 28° 3' 39'' K
Tavuk ada
-
Ayvalık -
Balıkesir■ Adada Ayos Yannis Prodromos yani Vaftizci Yahya'ya ait manastır bulunmaktadır.
Utku Oziz■ Koord: 39° 19' 27'' D, 26° 39' 28'' K
Zeytinli mahalle
-
Edremit -
Balıkesir■ Muhtemelen 93 harbiyle Bulgaristanlı muhâcir Selânik üzerinden geldi. Küçük Asya felâketinden evvel Rumlar sürgün edildi. Geri dönebilenler kuvvâcı çeteler tarafından kaçırtıldı. Bulgaristanın güneyindeki Čepino köylerinden 1930'larda gelen Pomaklar Eskişehir'e iskân edilemeyince buraya geçtiler. Köyün yarısı Pomak'tır, ancak Pomakça konuşan çok az kalmış. Edremid kazasının Zeytunlu karyesinde vaki Hacı Hasan Camii imamet ciheti Şeyh Mehmed'in kasr-ı yedinden Şeyh İsmail'e tevcih olunmakla, Cülus-ı Hümayun münasebetiyle beratının tecdidi. [Belge tarihi: 1171. Ra. 28] H-29-12-1168 Zeytinli Köyü'nden Topal Halil'in kızı Ümmühan'ı kaçırarak fiil-i şen'i yapan Duvarcı Nikola'nın pranga cezasına çarptırılması. H-16-12-1269 Edremid'in Zeytinli Köyü'nde kaza ile Dalye hanımın ölümüne sebep olan kimsenin yaşı küçük olduğundan tahliyesi. H-27-06-1273 Edremid kazasına bağlı Zeytinli köyündeki Aya Nikola Kilisesi'nin mahalli memurları tarafından teftişe kıyam olunduğundan bahisle meni istidası. H-13-05-1260 Avrupa tüccarından Kalonaryani'nin Edremid kazası köylerinden Zeytinli köyünde ikamet eden Gaytan oğlu Yorgaki'de olan alacağının tahsili talebi. H-19-12-1273 Edremid'in Zeytinli köyünde iki Arap çocuğunun Rum mezarlığına yaptığı saldırının tetkiki. (Karesi) R-11-01-1314 Zeytinli köyündeki Rum mezarlığına yapılan saldırının, hiç kimsenin teşvikiyle olmayıp, çocukluk saikiyle yapılan ufak tefek zararlar olduğu ve Hristiyanlar ile Müslümanlar arasında soğukluk bulunmadığı. (Edremid) R-13-01-1314 Tatarpazarcığı muhacirlerinden elliiki nüfusun Edremid'e tabi Zeytinli karyesinde iskanları ile refah ve istirahatlerinin temini. H-22-01-1327
Manav■ Koord: 39° 36' 55'' D, 26° 56' 53'' K