Tatvan ilçe
-
Tatvan -
Bitlis■ Xorenli Movses’in aktardığı rivayete göre kral Vağarşak (MÖ 2. yy?) bu bölgeyi Karnik sülalesinden Dad’a vermiş ve Dadgavan kenti onun adına kurulmuştur. Ancak çok daha eski Urartu kaynaklarında Dati adıyla geçen yerin burası olabilir. Erm Dadik bölgenin, Dadvan kasabanın adıdır. Asıl Tatvan, kasabanın 5 km kuzeyindeki Eskitatvan mevkiindedir. 1930’lu yıllarda yerleşim merkezi demiryolu istasyonu civarına taşındı.
SN■ Tatvan'ın yerli halkı çoğunlukta Kürt olmakla beraber az sayıda da Ahlat'dan göçmüş Türkmenler, Topal Osman isyanına katılmış ve sürgün edilmiş bazı Laz ailelerden oluşmaktadır.
■ Koord: 38° 31' 5'' D, 42° 17' 23'' K
Hizan ilçe
-
Hizan -
Bitlis■ Erm «xizan» `a) sürgün, göçmen, başka memlekette eğreti yaşayan kimse ve eğreti yaşanan yer, b) gelin, kız`. Bölge adı olan Hizan’ın aslı bu olmalıdır. Kürtçe «xîzan» `kumlar` mümkün görünmüyor. ■ Eskiden Gayda/Kayalı köyünde olan ilçe merkezi 19. yy ortalarında Karasu köyüne taşındı.
SN■ Koord: 38° 13' 31'' D, 42° 25' 35'' K
Ahlat ilçe
-
Ahlat -
Bitlis■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi. Şimdi
Türk yerleşimi
■ Erken Ermeni kayıtlarında Pıznunyats Kağak adıyla Pıznunik ilinin merkezidir. 12. yy’da Şah-ı Armen unvanlı İslam beylerinin başkenti idi. 1556 tarihli Osmanlı tahririnde Ahlat kasabası İslam-Ermeni karışık, köylerin ise üçü İslam ve diğerleri gayrimüslim görünür. 20. yy başında nüfusun yarıdan biraz azı Ermeni idi. Şimdi ilçe merkezi ağırlıkla Türk, köyler Kürttür. ■ Adın `yaban armudu` anlamında ahlatla ilişkisi yoktur. İslam kaynaklarında Arapça axlat `karışıklar` olarak yorumlanır.
SN■ Çoğunluk Türklerden oluşmaktadır. Azınlık olarak Kürt ve Çerkesler mevcuttur.
■ Ukraynadan getirtilen 72 Ahıskalı âilenin geçtiğimiz yıllarda Üzümlü içine veya belli bir mahallesine toplu iskânı gerçekleşmiştir.
Manav■ Koord: 38° 45' 19'' D, 42° 29' 38'' K
Adilcevaz ilçe
-
Adilcevaz -
Bitlis■ Ermenice kaynaklarda Artske/Ardzge adı kullanılır. Arapça isim 890 yılı dolayında kısa ömürlü bir beylik adı olarak belirmiştir. ■ İlçeye bağlı köylerden dördü eski Türk köyüdür. Diğerlerinin çoğu Haydaranlı Kürtlerine aittir.
SN■ Çoğunluk Kürtlerden oluşmaktadır. Azınlık olarak Türk ve Çerkezler mevcuttur.
■ İlçe merkezinin şu anki haliyle %65i Türk/Türkmen, %35i Kürd kökenlidir. Danacı/Uri ve Yıldız/Mastafa köyleri halen Türk çoğunlukludur, Çanakyayla, Harmantepe ve Süphan köyleri bir dönem Türk nüfusluyken Kürtleşmiştir. Erikbağı ise İran kökenli Küresünnilerle meskunken yine Kürtler çoğunluk haline gelmiştir. Ayrıca Yıldız köyünün Türkleşmiş Kürt veya Çerkes olduğu iddiası yanlıştır. Kürt çoğunluklu kırsal bölgede Kürtler nasıl Türkleşsin? Ya da Yolçatı ve Aygırgölü'deki Çerkesler Çerkes benliğini korurken Yıldız köyündekiler nasıl birden Türkleşip Türküm desin?
metonio■ Koord: 38° 48' 17'' D, 42° 44' 7'' K