1928 📖: Axanda

Y1432 📖: Axántos [ Yun ]

■ 20. yy başında kısmen Kırım veya Volga Tatarı yerleşimi.

■ Halkokondylis vekayinamesine göre 1429 yılında Trabzon imp. IV. Aleksios bu yerde oğlu IV. Ioannes tarafından katledilmişti. SN

1928 📖: Cagera / Zagera [ Yun ]

■ 1990'da Ağaçlı (Cagera) köyünden ayrıldı. SN

1928 📖: Zari

■ 20. yy başında Alevi yerleşimi.

■ Köy halkı son iki yüzyılda Alevilikten Sünniliğe geçmiştir. Güvenç Abdal Ocağı kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasında Alevi geçmişi olan 14 köyden biridir. metonio

1928 📖: Metinkaya

1876s 📖: Nefsi Metin (idari bölge)

■ Metin Kale veya Metinkaya (bazı kaynaklarda Metinganiya) buradaki kalenin adıdır. Bir dönem nahiye merkezi olduğu anlaşılıyor. SN

1928 📖: Cagera / Zagera [ Yun ]

1913a 📖: Çilekli

1876s 📖: Eskiköy

■ Alevi-Türk yerleşimi

■ Alevi (Çepni) yerleşimi. Güvenç Abdal Ocağı kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasında Alevi geçmişi olan 14 köyden biridir. metonio

1522t 📖: Muxula [ Yun ]

■ Kuruçam (eski adı Muhula) köyü Acısu köyünün kuzey komşusu. 1530 yılına ait Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri Cilt II “MULA karyesi (köyü), Akça-abad nahiyesi” olarak kayıtlıdır. Seddül Bahir

1928 📖: Zonida [ Yun zónida "kemer" ]

1928 📖: Vartera [ Yun ]

■ 20. yy başında Alevi yerleşimi.

■ Köy halkı çoğunlukla son iki yüzyılda Alevilikten Sünniliğe geçmiştir. Güvenç Abdal Ocağı kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasında Alevi geçmişi olan 14 köyden biridir. metonio

1928 📖: Koftez [ Yun kóptes "kırıklar, yarlar" ]

■ 20. yy başında Alevi yerleşimi.

■ Köy halkı son iki yüzyılda Alevilikten Sünniliğe geçmiştir. Güvenç Abdal Ocağı kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasında Alevi geçmişi olan 14 köyden biridir. metonio

1876s 📖: Lalang

■ 20. yy başında Alevi-Türk (Çepni) yerleşimi. Şimdi Alevi-Türk yerleşimi

■ Köy halkının ufak bir kısmı son iki yüzyılda Alevilikten Sünniliğe geçmiştir, geri kalanı halen Alevidir. Güvenç Abdal Ocağı kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasında Alevi geçmişi olan 14 köyden biridir. metonio

1876s 📖: Koryana [ Yun kyra Anna? "Anna Hatun" ]

■ 1850 Akçaabad ve Vakfıkebir Öşür defterinde ve 1876'da Kalanuma (Kalanima) Deresi Nahiyesinde ve 1928 sonrası Akçaabad'da Köy: Koryana adıyla kayıtlıdır. 1913'de teklif edilen adı Gedikli olan köyün, 1530 yılına ait Vilayeti Karaman ve Rum Defteri Akça-abad nahiyesinde kaydı yoktur. Nesi, Düzmahalle, Kumsal, Horoften, Raşi, Guney, Kıran adı verilen semtlere ayrılmıştır. Seddül Bahir

1928 📖: Caxori + Şula [ Yun ]

■ Cahori ve Şula köylerinin tüzel kişiliği 7.02.1947'de kaldırılarak Yalıköy adıyla yeni bir köy tesis edilmiştir. Yakın dönemde Mersin belediyesine katıldı. SN

1928 📖: Visera [ Yun ]

■ 20. yy başında kısmen Rum Ortodoks yerleşimi.

■ Bozdoğan (Botinoz) köyünden ayrılmıştır. SN

1522t 📖: Guzari / Gozari [ Yun ]

■ 20. yy başında Alevi yerleşimi.

1928 📖: İstera Malan

1522t 📖: İstera [ Yun ístera "arka, art" ]

1876s 📖: Mersin [ Yun ]

1946 📖: Aynadyoz (mah) [ Yun ]

■ Mersin belediyesine adını veren eski Mersin köyü burasıdır. SN

1928 📖: Kemaliye

■ Köy halkının bir kısmı Kürtünlü Çepni, bir kısmı ise aslen Konyalıdır. metonio

1530t 1876s 📖Salari

Y1432 📖: Saláridos [ Yun ]

■ 1432 yılına ait bir Trabzon fermanında görülen «Saláridos» adı Farsça/Türkçe salar (`kumandan`) sözcüğü ile ilgili olabilir. Trabzon Rum devletindeki Türk etkisi yeterince incelenmemiş bir konudur. SN

■ Gümüşlü köyü, 1913 tezkiresinde Kibarlı, 1876 Trabzon Salnamesinde Salari karyesi.1850 yılına ait defterde Kalanuma (Kalanima) Deresi Nahiyesi'ne bağlı; 'Karye-i Kıran Salira / Kıran ve Salarya-Salari köyü' içinde kaydedilmiştir. Günümüz Sertkaya köyü’nün mahallesi olan 'Kıran' adı Sertkaya köyünü, eski adı Salari olan Gümüşlü köyü de Salira/Salarya ile ifade edilmektedir. Gümüşlü adını muhtemelen Amasya livası'na bağlı Gümüş vilayeti veya kazasından gelmiş ailelerden almaktadır. Seddül Bahir

1876s 📖: Kıran Saları [ Tr "Saları köyü kenarı" ]

■ 1850 yılına ait 7957 nolu Maliyeden Müdevver Defterinde Kalanuma (Kalanima) Deresi Nahiyesi'ne bağlı 'Karye-i Kıran Salira / Kıran ve Salarya-Salari köyü' biçiminde kaydedilmiştir. Günümüz Sertkaya'nın mahallesi olan 'Kıran' adı Sertkaya'yı, Salarya-Salari ise kuzey komşusu Gümüşlü köyünü ifade etmektedir. Seddül Bahir

1928 📖: Korobi [ Yun koropí ]

■ 20. yy başında Çepni yerleşimi.

■ Türkmen (Çepni) Köy halkının tamamına yakını aslen Eskiköy'den gelen Çepnilerdir, Eskiköy'dekiler Alevi inancını korurken bu köydekiler Sünnileşmiştir. metonio

1522t 📖: İspendam [ Yun spéndoma "adak" ]

■ Kısmen Çepni/Kırım Tatarı yerleşimi. Köy halkının bir kısmı Kürtün'den gelmiştir. metonio

1522t 📖: Vayton [ Yun ]

■ Ambarcık Köyü 1530 yılına ait, Vilayeti Karaman ve Rum Defteri Cilt II sayfa 726’da Akça-abad nahiyesinde hiç değişmemiş olarak “Vayton Karyesi” biçiminde kayıtlıdır. Seddül Bahir

1928 📖: Adacık

■ 20. yy başında Alevi yerleşimi.

■ 1992'de Güney, Benlitaş, Baltacı, Korucu köylerinin eklenmesiyle Adacık belediyesi kuruldu. Daha sonra belediye lağvedildi. SN

■ Adacık, Güney ve Baltacı yerleşimleri Güvenç Abdal Ocağı'nın kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasındaki 14 Alevi geçmişli olduğu bahsedilen köylerindendir. metonio

1876s 📖: Mersin [ Yun ]

■ 20. yy başında Alevi yerleşimi.

■ Eski Mersin köyü ile Yalıköy, Taşlıca (Vartara), Üzümlü (Koftez) mahalleleri 1991'de birleştirilerek Mersin belediyesi adını aldı. SN

■ Köy halkının çoğunluğu son iki yüzyılda Alevilikten Sünniliğe geçmiştir. Güvenç Abdal Ocağı kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasında Alevi geçmişi olan 14 köyden biridir. metonio

1928 📖: Gutoz / Gotoz [ Yun ]

1928 📖: Arpacılı

■ Arpacılı köyü, 1850 yılına ait Maliyeden Müdevver Defterinde Kalanuma (Kalanima) Deresi Nahiyesi'ne bağlı köylerden birisi olarak, "Karye-i Arpacılı-Kozoysa/Kozira" biçiminde kayıtlıdır. Bu defterde Arpacılı adı ile birlikte kayıtlı Kozoysa/Kozira ismi ile günümüzde Akpınar beldesi'nin eski adı olarak bilinen Gozoysa köy adıyla karıştırılmamalıdır çünkü Gozoysa köyü ayrıca kayıtlı. Adı geçen defterde Arpacılı-Kozoysa/Kozira köyü 41'nci sayfada kayıtlı ve 44 Müslüman Türk ahâliden oluşmaktadır. Seddül Bahir

1522t 📖: İpsil

Y1400~b 📖: Hypsilí [ Yun "yüksek yer" ]

■ Yeniçağ Osmanlı ve Yunan tarihinde önemli roller oynayan İpsilanti (Hypsêlantês) ailesinin kökeni muhtemelen buralıdır. SN

■ 1530 yılına ait Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri sayfa 726’da kayıtlı olan “İpsil” köyüne karşılık, aynı sayfada “İpziye” biçiminde kayıtlı olan bir köy adı var fakat yine aynı sayfada “Rahnovi-İpsil karyesi” adında başka bir köy daha var. Her iki sözcük Yunanca yükseklik, doruk, zirvedir. Seddül Bahir

1522t 📖: Mucura

Y1432 📖: Moutsourá

1928 📖: Cera [ Yun kéras? "kiraz veya boynuz" ]

1928 📖: Kalegra / Kalyera [ Yun kalíagra "güzelbağ, güzel tarla" ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

1522t 📖: Şinik [ Erm şinig? "köycük?" ]

1928 📖: Xaldandoz [ Yun xaldántôn "Haldiya'lı (Gümüşhaneli) yurdu" ]

■ Xaldia, Gümüşhane-Torul bölgesinin Yunanca adıdır. Ortaçağ'a dek adı anılan Xald/Halt halkının yurdudur. «Bándon» > «ándon» Bizans idari düzeninde esasen bir askeri birlik adı iken Trabzon devletinde en küçük idari birim adı idi. SN

1522t 📖: Polita [ Yun ]

1990 📖: Erikli + Karacakaya + Pazarcık + Tepegören

■ Pazarcık (Polita), Erikli (Mimera), Tepegören (Holku), Karacakaya (Hatelita) köylerinin birleştirilmesiyle 1995'te belediye oldu. SN

■ Dörtyol beldesini oluşturan dört köy ile ilgili 1530 yılı Osmanlı Tahrir defterinde şu bilgiler mevcuttur: eski adı “Polita” olan Pazarcık köyünün adı; “Polata karyesi", eski adı “Mimera” olan Erikli köyü "Mimara karyesi", eski adı “Holku” olan Tepegören köyü ise “Holko karyesi” olarak kayıtlıdır ve bu köy muhtemelen yer değiştirmiş görünüyor. Eski adı “Hatelita” olan dördüncü köy ise “Hatalyot karyesi” olarak kayıtlıdır. Bu köy de Tepegören'le biraz doğudan şimdiki yerine kaymış olabilir. Seddül Bahir

1928 📖: Geliya [ Yun ]

1522t 📖: Xolku [ Yun ]

1522t 📖: Mimera

Y1432 📖: Mimerás [ Yun ]

■ 1432'de «Amirtzandários» (`Candar emiri`) sıfatıyla anılan Theodoros Sampson adlı kişinin mülkü olarak kaydedilmiştir. SN

■ Erikli mahallesi’nin eski adı olan “Mimera” adı; 1530 yılına ait; “387 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri (h. 937/m. 1530) Cilt II.” Tahrir Defterinde, sayfa 728’de Akça-abad nahiyesinde, “Mimara Karyesi” biçiminde kayıtlıdır. `Candar emiri` sıfatıyla anılan Theodoros Sampson adlı kişinin mülkü olarak kaydedilmiştir. Seddül Bahir

1928 📖: Karciya / Garziya [ Yun ]

1522t 📖: Kordil / Gördil

İt1318 📖: Skordíli

Y130 📖: Kordyla [ Yun kordylê "palamut balığı" ]

■ 20. yy başında Alevi yerleşimi.

■ 1992'de Akçakale köyü Gökçekaya (Garziya), Çatalzeytin (İspendam), Zeytinlik (Haldandoz) köylerinin katılmasıyla belediye statüsü kazandı. SN

■ Akçakale ilçesi, 1530 tarihli, 387 Nolu Vilayeti Karaman ve Rum Defteri Cilt II ”de 729’ncı sayfada “Kordil karyesi” olarak kayıtlıdır. Seddül Bahir

■ Kısmen Türkmen (Çepni) yerleşimi, yerleşim halkı birkaç köy hariç son iki yüzyılda Alevilikten Sünniliğe geçmiştir. Güvenç Abdal Ocağı kayıtlarında Çarşıbaşı-Akçaabat arasında Alevi geçmişi olan 14 köyden biridir. metonio

1928 📖: Botinoz [ Yun potinós "içmeli" ]

■ Metinganiya köyleri diye anılan vadinin ilk köyüdür. SN

■ Bozdoğan köyü’nün eski adı olan halk arasında “Podonoz” veya 1928 kaydında “Botinoz” adı 500 yıl önceki kayıtlarda görülmemektedir. Seddül Bahir

1876s 📖: Satari [ Yun ]

1946 📖: Kazoysa / Kozoysa

1522t 📖: Ğazoyisa / Ğozoyisa [ Yun ]

■ Merkez olan Camiyanı (Gozoysa) mahallesine Yeşilce (Samara), Konaklı (Şilara), Bahçecik (Iskaniye), Fettahlı mahalleleri bağlıdır. 1993'te kurulan Akpınar belediyesi daha sonra lağvedildi. SN

1928 📖: Xatalita [ Yun ]

■ 1940'larda Salacık'tan ayrılarak Yeniköy adını almıştır. SN

1928 📖: Vazil [ Yun ]

<1913a 📖: Vazıldimena

■ Eskiden Vazıldimena adıyla bilinen birleşik köyün Vazıl adlı mahallesi iken ayrı köy statüsüne kavuştu. SN

1928 📖: Caneni [ Yun ]

1876s 📖: Satari [ Yun ]

■ Eski adı Satari olan büyük köyün bölünmesiyle oluşan 3 köyün ortasında kaldığı için Ortaköy adını almıştır. (Diğerleri Tütüncüler ve Fıstıklı). SN

1928 📖: Dimena

1522t 📖: Vara

■ Kirazlık (Vara) köyünden ayrılmıştır. SN

1928 📖: Cayara [ Yun ]

■ Akdamar (Cayara) köyünden ayrıldı. SN

1928 📖: Macara / Macera [ Yun ]

1522t 📖: Geliya [ Yun ]

1522t 📖: Cavana [ Yun diáphana "bir tür ağ" ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

1960 📖: Akdamar

1876s 📖: Cayara [ Yun ]

1522t 📖: Vara [ Yun ]

1522t 📖: Lefka [ Yun léfka "akçaağaç, kavak" ]

■ 20. yy başında kısmen Kırım veya Volga Tatarı yerleşimi.

■ Çınarlık köyü’nün eski adı olan “Lefka” adı, 1530 yılı Osmanlı Tahrir Defterinde de aynı isimle kayıtlı; “387 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri (h. 937/m. 1530) Cilt II.” Tahrir Defterinde, sayfa 727’de Akça-abad nahiyesinde; “Lafka karyesi” biçiminde kayıtlıdır. Seddül Bahir

■ Kısmen Kırım Tatarı yerleşimi metonio

1876s 📖: Satari [ Yun ]

■ Satari köyünün 1957'de üçe ayrılmasıyla oluşan köylerden biridir. SN

1928 📖: Cayara [ Yun ]

■ Akdamar (Cayara) köyünden ayrıldı. SN

1928 📖: Cayara

■ Akdamar/Cayara köyünün bir mahallesi iken ayrılarak Akdamar adını aldı. Eski merkez mahalle Özakdamar adını aldı. SN

1928 📖: Karekliya [ Yun kareklía "sandalyeli, sekili" ]

1928 📖: Kalegra / Kalyera [ Yun kalíagra "güzelbağ" ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

1522t 📖: Helvacı

1928 📖: Kuduna / Kodona [ Yun koudoúni? "çıngırak, çan" ]

1946 📖: Muhulla [ Yun ]

■ 9.7.1952'de Kokana köyüne bağlı Mula, Güneymula ve Avroy mahalleleri birleştirilerek Cevizlik adıyla köy oldu. SN

■ "Mula" yanlış olması lazım. "Mula" daha ziyade şimdiki Alazlı köyün eski adıdır. Cevizlik köyün eski adı ise "Mula" değil, "Mala" olması lazım. Sıtkı Özkurt

1876s 📖: Durbinar [ Yun ]

1522t 📖: Çarşuda [ Yun ]

1928 📖: Fiz

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

■ Demirci (Fiz) köyünden ayrıldı. SN

1928 📖: Fiz [ Yun ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

1902hb 📖: Platana | Akçeabat

1876s 📖: Polathane

Y1432 📖: Platána [ Yun "çınarlık" ]

1522t 📖: Akçaabad (idari bölge)

■ Akçaabad/Akçaova idari birimin, Polathane merkez kasabanın adıdır. Platana adı en erken 1432 tarihli bir Trabzon fermanında görülür, ancak yerleşim 1235 öncesinde mevcuttur. Pulathane/Polathane adı Platana'dan uyarlanmıştır. 19. yy sonunda nüfusu 38.000 Müslim, 4000 Rum ve 3000 kadar Ermeni'den oluşmaktaydı. SN

■ Halkın ezici çoğunluğu(7-8 köy hariç) "Horumlardan" meydana gelir. Diğer "Horum" iskan merkezlerinde olduğu gibi Akçaabattaki Horumların çoğunluğu 17.yy'da İslam'ı kabul etmiştir. Ali

■ 8000 Hristiyan Helen âilenin 17. asırdaki islamlaşma sebebiyle Platana (Akçaabat) ve Trabzon'dan çıkarak Tonya ve çevresine sığındığı yazılıdır. Manav

1928 📖: Osmanbaba

1522t 📖: İlana

Y1432 📖: ílana [ Yun ]

■ İlanoz derenin, İlana mahallenin adı olsa gerekir. SN

1522t 📖: Üstürkiya [ Yun stoúrakia "çakmaktaşı" ]

■ 1530 tarihli, 387 Nolu Vilayeti Karaman ve Rum Defteri Cilt II 726’ncı sayfada Akçaabad nahiyesinde “Üstürkiyo karyesi” olarak kayıtlıdır. Seddül Bahir

■ 1952'de Darıca olarak ismi değiştirildi. İlana (Uğurlu) ile birleştirilip belde merkezi yapıldı. 1994'te Karaman köyü bu beldeye dâhil edildi. Halkının bir kısmı 1960'larda İzmit'e hatta oradan Orhaniye köyünün Kışla mahallesine göçmüş, oradan da Yassıbağ'ın Kuloğlu'da oturmuşlardır. Laz diye yanlış şekilde tanınırlardı. Manav

1522t 📖: Kokona [ Yun kókkino "kızıl, kızılcık" ]

1522t 📖: Mayer

Y1432 📖: Magéri [ Yun ]

1522t 📖: Bodamiya [ Yun potamiá "sulakyer" ]

1946 📖: Bodamya (nah)

■ 1960'lara dek Bodamya, daha sonra Derecik adını taşıyan nahiyenin merkez köyü idi. SN

1522t 📖: Kalanima [ Yun kalónyma "iyinamlı" ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

■ Kalanima deresinin adı 14. yy'a ait bir kaynakta Agios Grêgorios deresi olarak geçer. (B&W 161). Kalónyma (`adıgüzel`) adı burada belki Aziz Gregorios'un sıfatı olduğu için benimsenmiştir. SN

1522t 📖: Xaraka [ Yun xarákia "kazıklı" ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

1876s 📖: Karaman

1946 📖: Mayer [ Yun magéri ]

■ Fındıklı (Mayer) köyünden ayrıldı. SN

1946 📖: Kolayna

1522t 📖: Kaloyna/Kalonya [ Yun kolonía "iskan, yerleşim" ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

■ 1850 Öşür defterinde Akça-abad kazası, Seraderesi nahiyesinde “Kaloyna ve Kalonya Karyesi”, 1530 yılına ait Vilayeti Karaman ve Rum Defteri sayfa 726’da Akça-abad nahiyesinde “Kolayna Karyesi” olarak kayıtlıdır. Seddül Bahir

1946 📖: Fakelenta

1522t 📖: Fakelenza [ Yun ]

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

1522t 1928 📖İlanoz [ Yun ]

1928 📖: Xorcorot [ Yun ]

1928 📖: Serasor

1522t 📖: Sera

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

1522t 1946 📖İle

1928 📖: Lahanya [ Yun laxaniá "sebzelik" ]