? ölü yerleşim
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Keban baraj gölü altında kaldı.
SN■ Koord: 39° 5' 4'' D, 38° 44' 36'' K
Akçapınar köy
-
Çemişgezek (
Akçapınar bucağı) -
Tunceli■ Urfalı Matteos Vekayinamesine (1136) göre imp. Nikeforos Fokas 969 yılında Ioannes Tsimiskes tarafından öldürüldükten sonra oğlu Vasil, Tsimiskes’in anayurduna yakın olan bu yerde hapsedilmişti. ■ Mezralar: Bölmebelen (Nornik/Norik/Norenik/Noring/Noronig), Koyunardı (Ağlöz/Ağloz/Ağılözü), Mengöcek, Topluca (Hastek).
SN■ Koord: 38° 56' 54'' D, 38° 56' 42'' K
Alakuş köy
-
Çemişgezek (
Gedikler bucağı) -
Tunceli■ 20. yy başında nüfusun bir bölümü Ermeni, bir bölümü ise Rum Ortodoks mezhebine mensup Ermeni (Hayhorom) idi. Birincilerin Surp Kevork, ikincilerin Surp Toros/Ayios Theodoros kilisesi vardı.
SN■ Koord: 39° 5' 18'' D, 38° 50' 4'' K
Anıl köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 1912’de 350 nüfuslu Ermeni yerleşimi idi; Surp Yerortutyun kilisesi vardı. 1993’te boşaltılarak tahrip edilen köy 2015’te yeniden yerleşime açılmıştır. Bu köyde doğan yazar Vasken Andreasyan’ın Hazariabadum (Hazari Tarihi, Beyrut 1984) adlı üç ciltlik eseri köye ilişkin pek çok bilginin yanısıra 17. yy’dan itibaren köyde yaşamış olan herkesin ayrıntılı soyağacını verir. ■ Mezralar: Ardige/Ardıga/Ardegan/Erdige (Gedikbaşı), Cisre/Cisse, Kızılevler.
SN■ Koord: 39° 7' 10'' D, 38° 53' 17'' K
Bileç mezra (Aşağıdemibük bağ)
-
Çemişgezek (
Gedikler bucağı) -
Tunceli■ 16. yy tahrirlerinde Millîli Büzürg cemaatine bağlı bir köy olarak gösterilir. Eski yerleşim Keban baraj gölü altında kaldı.
SN■ Koord: 39° 2' 20'' D, 38° 45' 33'' K
Bozağaç köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Boşaltılıp tahrip edilen Bozağaç köyü yerine kurulan yeni yerleşimdir.
SN■ Koord: 39° 1' 41'' D, 39° 5' 24'' K
Cebe köy
-
Çemişgezek (
Gedikler bucağı) -
Tunceli■ Müşted (Gözecik) adlı mezrası vardır.
SN■ 1894 Salnamesi:Ermeni: 121 (95%) Müslüman: 6 (5%)Toplam: 127
metonio■ 1915'te Ermeni köyü iken, sonradan köye Sünni Türkler yerleşti. Alevi yoktur, köy halkı muhafazakardır.
62Ali■ Mezra: Gözecik (Müştek/Müşdek/Müştak).
HayDar■ Koord: 39° 2' 31'' D, 38° 50' 13'' K
Çalıbaşı ölü yerleşim
-
Çemişgezek (
Akçapınar bucağı) -
Tunceli■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ 16. yy tahrirlerinde Şeyosmanlı cemaatine bağlı Kürt yerleşimi; daha sonraki kaynaklarda Ermeni köyü. Baraj gölü altında kalmıştır.
SN■ Koord: 38° 54' 7'' D, 38° 54' 40'' K
Çemişgezek ilçe
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Urfalı Mateos Vekayinamesine göre Rum imp. Ioannes Tzimiskes (Erm. Çımşkik, 969-976) aslen buralı olduğu için kente `Çımışgik’in doğduğu yer` anlamına gelen isim verildi. Kentin önceki adının Hierapolis olduğuna dair yaygın bilginin kaynağı anlaşılamadı. ■ Aşıkpaşazade Tarihi ve Şerefname’ye göre 15. yy’da burada ’Kürdistan’ beyliğini kurup uzun süre hem Safevilere hem Osmanlı’ya kafa tutan Melkişi hanedanından Pir Hasan Şeyh esasen eski Türk beylerinden Emir Saltuk soyundandı. Şeyhhasanlı Kürtleri 18. yy’a dek anılır. 1894 Mamuretülaziz Salnamesi’ne göre toplam nüfus, 1373 Ermeni ve 1784 Müslim idi. Halen nüfusun büyük bölümü Türkmen asıllı kabul edilen Sünnilerdir. Birkaç köyde Alevi Kürt/Zaza nüfus bulunur.
SN■ © 17.09.1754 Çemişgezek kazasında sakin Şeyh Hasanlı, Desimli, Keratlı ve Karaballı Kürdlerinin ...
deyar heyran■ Sünni Türkmen yerleşimi. Çemişgezek ,Tunceli'deki isyanlardan sonra o bölgeyi Türkleştirmek ve sünnileştirmek için Elazığ' dan ( Harput) alınıp Tunceli'ye bağlanmıştır. İlçe halkı kendini Elazığ Harputlu olarak görür. MHP'nin Tunceli'de ilçe başkanlığının bulunduğu tek ilçedir.
Ahmet■ Koord: 39° 3' 47'' D, 38° 54' 42'' K
Çizmeli mezra (Tekeli bağ)
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Bazı kaynaklarda Xadişar adıyla gösterilen yer olabilir.
SN■ Tekeli Köyü Mezraları: Çizmeli (Eynik/Eğnik/Agnig), Taşlık (Brastik/Prasdik/Pirastik).
HayDar■ Koord: 39° 4' 45'' D, 39° 1' 48'' K
Dedebeyli köy
-
Çemişgezek (
Gedikler bucağı) -
Tunceli■ Aziz Toros (Teodoros) manastırının adını taşıyan köy, 1518-1560 aralığında 24 köyün bağlı olduğu Sıbtoros nahiyesi merkezi idi.
SN■ Koord: 39° 7' 53'' D, 38° 46' 22'' K
Doğanalan köy
-
Çemişgezek (
Gedikler bucağı) -
Tunceli■ Eski köy heyelan nedeniyle terk edilerek askeri nizamda yeni yerleşim kurulmuştur. Köy halkının `Horasan kökenli` olduğuna dair çeşitli efsaneler anlatılır.
SN■ Koord: 39° 10' 36'' D, 38° 47' 58'' K
Dokuzdönüm mezra (Karasar bağ)
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 16. yy tahrirlerinde Millîli Büzürg Kürt cemaatine bağlı köy olarak gösterilir. Kaynaklarda görülen Oğuzlu/Oğuzlar adı yanlış okuma eseri olmalıdır.
SN■ Koord: 38° 59' 17'' D, 38° 52' 14'' K
Erkalkan köy
-
Çemişgezek (
Gedikler bucağı) -
Tunceli■ Mezraları: Cengel (Şıngah/Şıngax), Çatalca (Orzuk), Gemici/Miyadun (Miadun/Gemiji).
SN■ Yaşlıların anlatımlarına göre ilk geldiklerinde civar koylulerin kendilerini istemedikleri fakat kendileriyle aynı dili konuşan ve o zamanlar bolgede oldukça guçlü olan Dimililerin kendilerine yardımcı oldukları ve orada yerleşik hayata geçtikleri soylenir. İlk zamanlar Kürtçe olan dil 1938 deki Dersim isyanı ve sonrasında çıkan "Tunceli Kanunu" sonrasında Köy Enstitülerine çok sayıda öğrenci alınmasının da etkisiyle hızla Türkçeye geçilir.
Onder Bayram■ Koord: 39° 4' 52'' D, 38° 46' 42'' K
Gedikler köy
-
Çemişgezek (
Gedikler bucağı) -
Tunceli■ 20. yy başında Müslüman çoğunluk ve Ermeni azınlık vardı. Müslüman nüfusun 18. yy sonlarında din değiştirmiş Ermeniler olduğunu 1878’de bölgeyi ziyaret eden Natanyan aktarır. Halen `Karakeçili Türkmen` olduklarına inanılmaktadır.
SN■ 1894 Salnamesi:
Ermeni: 29 (17%)
Rum: 6 (3%)
Müslüman: 140 (80%)
Toplam: 175. Çemişgezek ilçe genelinde geçmişinde doğrudan dönmelik kaydedilen tek yerleşimdir. Ayrıca çevre Sünni-Türk köyleriyle kız alıp verirler.
metonio■ Koord: 39° 5' 21'' D, 38° 48' 28'' K
Gözlüçayır köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 20. yy başında az sayıda Ermeni ve daha fazla Kürt-Alevi nüfusu ile Surp Hagop kilisesi vardı. Köyün Kürt lideri Diyab Ağa’nın 1915 olayları ve sonrasında Ermeni aileleri koruduğu anlatılır.
SN■ Ferhatuşağı aşireti reisi Diyap Ağa gillerden Zazalar ve Sarı Saltuklulardan Türklerin birlikte yaşadığı bir Alevi köyüdür.
62Ali■ Dersim mebuslarından ve Mustafa Kemal Atatürk'ü Ali Galip Suikastinden kurtaran Diyap Ağa'nın köyüdür. Buna rağmen 1938'de Diyap Ağa'nın eşi, kız kardeşi ve torunları katledilmekten kurtulamadı. Diyap Ağa'nın mezarı 1938'de askerler tarafından kırılarak tahrip edildi.1990'da tekrar onarılmıştır.
Mehmet Ali■ Mezra: Bağlıca, Kineli, Vakıflar.
HayDar■ Koord: 39° 7' 3'' D, 38° 58' 32'' K
Haçtun ölü yerleşim
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ Keban baraj gölü altında kaldı.
SN■ Khaçdun / Haçtun / Xaçtun
HayDar■ Koord: 38° 59' 59'' D, 38° 53' 16'' K
Karasar köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Karasar Ermenilerinin 1915’teki katliamı H. Kasparyan’ın
Çımışkadzak yev ir Küğerı (Çemişgezek ve Köyleri, Boston 1969) kitabında görgü tanıklarına istinaden ayrıntılı olarak anlatılır. Yakındaki Tuma Mezre ve Bardizak/Bahçecik isimli yerleşimler baraj gölü altında kalmış olmalıdır. ■ Karasar adı Tr `kara hisar` veya Erm `taş dağı` anlamında olabilir.
SN■ Sünni Türk ve Alevi Türklerden oluşan bir köydür.
Gakkoş 23■ Mezra: Dokuzdönüm (Oğusar/Oğuzar/Oğuzlu).
HayDar■ Koord: 38° 58' 42'' D, 38° 48' 39'' K
Kıraçlar köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Eski köy baraj gölü altında kalmış ve yeni yerleşim kurulmuştur.
SN■ Mezra: Yağmurlu (Çicoğlu).
HayDar■ Koord: 38° 54' 32'' D, 38° 48' 6'' K
Kışlak ölü yerleşim
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 16. yy tahrirlerinde Millîli Büzürg cemaatine bağlı bir köy olarak gösterilir.
SN■ Koord: 38° 57' 5'' D, 38° 47' 43'' K
Mırnahi mezra
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ Murnayi / Mırnahi / Mirnav / Mirnabi : 181 Ermeni nüfus; 1 okul ile 1 kilise varmış. (Alakuş ile Çemişgezek ilçesi arasında bulunuyormuş.)
HayDar■ Koord: 39° 3' 15'' D, 38° 54' 10'' K
Paşacık köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 1895 katliamında tahrip edilen köy daha sonra ABD’ye göçmüş köylülerin yardımıyla yeniden inşa edilmiş fakat 1915’te yeniden katliama uğrayarak terk edilmiştir. 1895’ten önce 50 hanede 46’sı Protestan olmak üzere 319 Ermeni nüfus, Surp Pırgiç kilisesi ve Surp Zoravar manastırı vardı. ■ Mezra: Buğdaylı (Pağhosi/Pogosi/Poğots).
SN■ Koord: 39° 5' 5'' D, 38° 58' 4'' K
Sakyol köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Köyün Şeyh Hüsameddin Aseli adlı biri tarafından kurulduğu ve evlatlarına vakfedildiği anlatılır. Kürkler veya Kürtler adlı mahallesi baraj gölü altında kalmıştır.
SN■ Koord: 38° 55' 20'' D, 38° 50' 10'' K
Savuk mezra (Büyükörence bağ)
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 7. yy’a ait anonim Ermenice Coğrafya’da Çemişgezek ırmağı yakınında olduğu bildirilen Sôk veya Sovk kalesi burada olmalıdır. (Honigman 69).
SN■ Koord: 39° 0' 33'' D, 38° 47' 59'' K
Taşlık mezra (Toratlı bağ)
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 1894 Elazığ Salnamesine göre on nüfuslu Ermeni mezrası idi.
SN■ Koord: 39° 3' 42'' D, 39° 1' 12'' K
Tekeli köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ 1912’de 297 nüfuslu Ermeni yerleşimi idi; Surp Minas ve Yerits Mangants adına iki kilisesi vardı. (VanV).
SN■ Koord: 39° 3' 39'' D, 39° 1' 46'' K
Toratlı köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Mamuretülaziz 1894 Salnamesine göre Deke’de 29 Ermeni ve 16 Müslüman nüfus yaşamaktaydı.
SN■ Sünni Türkler ile karışık bir yerleşimdir.
62Ali■ Koord: 39° 3' 43'' D, 39° 0' 34'' K
Ulukale köy
-
Çemişgezek (
Akçapınar bucağı) -
Tunceli■ 9. ila 11. yüzyıllarda il veya beylik merkezi olarak anılan Xozan adlı yer olması muhtemeldir. 16. yy’da nahiye merkezi olan köyde, Çemişgezek Beyi olan Ferruhşad Bey’in türbesi evliya yatırı olarak ziyaret edilir. Şimdi eski yerleşim terk edilerek yeni köy kurulmuştur. Mezraları: Aşağı Bayır (Aşağı Peydere), Cevizli Dere, Çaybağı, Reşo, Üvünlü (Reşoğlu), Yukarı Bayır (Yukarı Peydere).
SN■ 1894 Salnamesi: Ermeni: 18 (4%) Müslüman: 427 (96%) Toplam: 445
metonio■ Koord: 39° 1' 28'' D, 39° 2' 9'' K
Yemişdere köy
-
Çemişgezek (
Akçapınar bucağı) -
Tunceli■ 1518 tarihli tahrirde Millîlü Küçük aşiretinin kışlağı olarak belirtilmiştir. Ancak köy adı Ermeniceden mirastır. Yerel Kürtçede kullanılan Dew-direj (`uzun-ağız`) adı şüphesiz yakıştırmadır.
SN■ Eski köy su altında kalmıştır. Köydeki Aleviler Ağuçan (Ağu-İçen) ve Kureyşan Ocağındandır. Ağuçan Ocağındakiler kısmen Türkmendir; köyün aşireti olan Şavak ile alakaları yoktur. Şavaklar Kürttür, ama Oğuzların Bayat boyundan Türk olduklarına ilişkin iddialar vardır
TAYLAN■ Ağuçanlı'lar Kürtçe konuşur , soy secereleri ise peygamber evladı Tacül Arifin Ebul Vefa'ya dayanır. Türkmen bilgisi yanlıştır.
Ayhan■ Koord: 38° 55' 18'' D, 38° 59' 15'' K
Yukarıbudak köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Milan bir aşiret değil, Zilan gibi bir aşiretler konfederasyonudur. Akraba aşiretlerin oluşturduğu birer çatıdır. Mesela her yere Türkmen diye yazdığınız Kürd Karakeçi (Qeregêç) kabilesi, Berazi aşiretinin alt dalıdır. Berazi ise Zilan Aşiretler Konfederasyonunun bir koludur.
Mar(d)astan■ Köy halkı Milan aşiretindendir, aslen Urfa/Viranşehir'den gelmişlerdir. İnanç olarak Sünnidirler.
metonio■ Koord: 38° 57' 29'' D, 38° 51' 28'' K
Yünbüken köy
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Eski ve Orta dönem Ermenicede Karmir (Garmir) adı, merkezi Kayseri olan Kapadokya ülkesinin adıdır. Kayseri yakınındaki Germir ve Sivas Gemerek (Garmrak = Küçük Kapadokya) adları aynı sözcükten kaynaklanır.
SN■ Mezra: İncesu (Göhre).
HayDar■ Koord: 39° 1' 26'' D, 38° 48' 50'' K