1583t 📖: Besalet

■ "Besalet" ilk bakışta Gürcüce gibi duruyor. "Besali" ? + eti (yurt) i.güney

■ Koord: 40° 55' 9'' D, 40° 26' 10'' K

Lz2009 📖: Xanç'kuni

1876s 📖: Xançkun

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Köyün en büyük sülalesi olan Azaklıoğulları Kırım kökenli, Boşnakoğulları muhtemelen Bosna kökenli olmakla birlikte Laz dili ve kimliğini benimsemiştir. SN

■ Xaçk'un ve Xaşk'un formları yaygın olarak kullanılır, belki de Ermenice, "xaç" (haç) ile ilintili? i.güney

■ Koord: 41° 8' 10'' D, 40° 51' 47'' K

Lz2009 📖: Salonç'uri / Salinçoy [ Lazca tsalonçuri "aşağı köylü" ]

1916h 📖: Salenköy [ Lazca tsale "aşağı" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Yeşilyurt (Boxane) mahallesi Hemşinli yerleşimidir. i.güney

■ Koord: 41° 10' 1'' D, 41° 2' 26'' K

1928 📖: Başköy

1835y: Petre Nikolai [ Lazca "papaz Nikola" ]

■ 20. yy başında Hemşinli yerleşimi. Şimdi Hemşinli yerleşimi

■ Başköy'ün bugün kullanılmayan eski ismi, P'et're Nikolai. Yani Peder (baba,aziz) Nikolai'nin Lazca formu. i.güney

■ Koord: 41° 5' 17'' D, 40° 53' 22'' K

1928 📖: Noğadixa [ Lazca "pazarköyü" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Noğa-dixa "pazar yeri, çarşının kurulduğu yer" anlamında da çevrilebilir. i.güney

■ Koord: 41° 9' 56'' D, 40° 52' 49'' K

G1874 1876s 📖 📖: Peronit [ Lazca "alaca?" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Lazca "peroni" renkli, dolayısyla da "peronit'i" renkli yer". Ama çok güvenilir bir etimoloji gibi durmuyor bu. i.güney

■ Koord: 41° 22' 24'' D, 41° 22' 24'' K

1907hk 📖: Çayköy

■ 20. yy başında kısmen Kafkas göçmeni yerleşimi.

■ Çerkez, Türk (Balkan göçmeni, Artovalı,Türkmen Beğdili aşireti), Kürt karma yerleşimidir. Batum muhaciri Lazların da yaşadığı söyleniyor. i.güney

■ Koord: 40° 14' 48'' D, 36° 7' 39'' K

1928 📖: Sulet [ Lazca suleti/msuleti "ketenli" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ -eti eki Lazca değil, Gürcüce toponim yapan ektir. Bu ek Lazca'da t'i, vat'i şeklindedir. i.güney

■ Koord: 41° 7' 6'' D, 40° 51' 31'' K

Lz2009 📖: Maiskioput'e [ Lazca "Mayıs köyü" ]

1911rh: Maneloğlu [ Lazca/Türkçe "aş." ]

■ 20. yy başında kısmen Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Köye adını veren Manelişi (Lokumcu) sülalesi Lazdır. i.güney

■ Dereiçi köyü nüfusunun tamamı Laz'dır. Hemşinliler bu köyün daha yukarısındaki Akdere (Medoğumked) köyünde yaşarlar. Mahir Özkan

■ Koord: 41° 27' 58'' D, 41° 30' 42'' K

1928 📖: Kuzika [ Lazca "kaşıkça" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Laz/Hemşinli yerleşimi

■ Çoğunluk nüfusun Laz, azınlığın Hemşinli olduğu karma yerleşim. i.güney

■ Koord: 41° 7' 2'' D, 40° 53' 29'' K

hl 📖: Dervişlik

1928 📖: Xoşnişin [ Türkçe ]

■ 20. yy başında Roman (Çingene) yerleşimi.

■ Gazi mahallesi yerli halkı `Çagana` adı verilen bir topluma mensuptur. SN

■ Xoşnişin ya da Gazi Mahallesi'nin yaygın olarak kullanılan adı Lazca; Dervişepuna ya da Türkçe; Dervişluk adlarıdır. Mahalle halkı eski anadili Çingene Ermenicesi yani Lomavren olan Poşalardır. Kimliklerinin farkında olan Poşalar, kendilerine "Lom" derler. Gazi mahallesindeki halkın anadili Türkçedir, ancak orta yaş ve üstü Lazca da bilir. Bu topluluğun kendilerine özgü bir "gizli dilleri" de mevcut, bu gizli dildeki kimi kelimeler yöredeki Lazca ve Türkçe'ye argo kelimeler olarak girmiştir. Dervişlerin kullandıkları bu kelime ve cümlelere "Dervişçe" denir ve bunlar Artvin'deki Poşaların biraz daha iyi korunmuş Lomavren'iyle örtüşür. Lomavren, Kürtçe'den de etkilenmiş bir dil olduğu için dilde Kürt dilinden kelimeler olması doğaldır. Gazi Mahallesi halkı, Çingeneliği, Poşalığı kabul etmez. i.güney

■ Koord: 41° 10' 46'' D, 40° 53' 36'' K

1876s 📖: Avramit [ Lazca avramiti "İbrahim yurdu" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Lazcanın bu köye özgü farklı bir lehçesi konuşulur. SN

■ Avramit ağzı Atina (Pazar) Lazcasının halen yaşayan, ana şiveye asimile olmayan bir varyantıdır. i.güney

■ Koord: 41° 8' 18'' D, 40° 48' 36'' K

Lz2009 📖: Duduvati [ Lazca ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Belki "dudi+vat'i" "baş yer", "baş şeklinde yer" ya da "yüksek yer" anlamlarında? i.güney

■ Koord: 41° 10' 40'' D, 40° 54' 39'' K

Lz2009 📖: K'utsuma

1916h 📖: Hamidiye

E1819 📖: Eski Trabzon

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Laz/Gürcü yerleşimi

■ Pjişkyan’a göre Antik Çağ’da Trabzon kentini önce buraya kurmak istemişler, fakat havanın fenalığı yüzünden terk etmişlerdir. 1878’de Rus yönetimindeki Acara’dan iltica eden Gürcü muhacirler iskân edildi. SN

■ Köy halkının çoğu Lazdır. Gürcüler azınlık ve sanırım tek sülale (Karadeniz). Ancak bu köyün merkeziliği sebebiyle yakın zamandaki göçlerle yaşanmış yeni bir demografik değişim de olabilir pekâlâ. Özünde bir Gürcü köyü olan alanın nüfus yapısı bu şekilde değişmiş de olabilir. Fakat 1878'in geç bir tarih, bölgenin de Laz olduğu düşünüldüğünde bir Laz köyüne Gürcülerin yerleştirilmiş olduğu da düşünülebilir. i.güney

■ Köyde Gürcüler tek sülale değildir. 1916 tarihli, 274 sayılı Sakartvelo Gazetesine göre Atina (Pazar) civarındaki Eski Trabzon köyünde Müslüman Gürcüler yaşamaktadır. Makalede köydekilerin Acara, Kobuleti'deki akrabalarına gönderdikleri Gürcüce mektuplardan ve Gürcüce okuma yazma bildiklerinden bahsedilmektedir. Emrys

■ Koord: 41° 10' 41'' D, 40° 57' 9'' K

Lz2009 📖: Larozi / Laroni

1854h 📖: Laroz

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ 1819’da Pjişkyan’ın zikrettiği Laroz muhtemelen bugünkü Ardeşen limanının ve genel olarak yörenin adıdır. Halen Pazar’ın Laroz adı verilen mahallesi aynı yer olmasa gerekir. SN

■ Laroz'un Lazca "hazineli" anlamındaki Laroni biçiminin Yunanca bir adaptasyonu olduğu iddia edilir. Ama muhtemel olan Yunanca λᾱρός laros (şirin, hoş) (kaynak: Aleksiva). Laz yerleşimi. i.güney

■ Koord: 41° 10' 15'' D, 40° 51' 1'' K

Lz2009 📖: Bulep [ Lazca mbulepi "kirazlar" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ 19. yüzyıla kadar kullanılan Bulep ağzı, Pazar Lazcasının bir varyantıydı. Varyant, ana şiveye asimile oldu. i.güney

■ Koord: 41° 10' 44'' D, 40° 54' 4'' K

hl 📖: Abdoğlu

1916h 📖: Xotri

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Laz/Hemşinli yerleşimi

■ Abdoğli merkez mahallenin adıdır. Ayrıca Asurina, Cevdani, Çaloti, Kalastasi mahalleleri vardır. SN

■ Abdoğli Hemşinli, diğer mahalleler Laz yerleşimidir. i.güney

■ Koord: 41° 8' 44'' D, 40° 54' 28'' K

1876s 📖: Kukulat [ Lazca ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Ayrı bir köy değildir, Laroz'la birliktedir, merkeze bağlıdır. "k'uk'ula" Lazcada "maşa" demektir ama "maşa yurdu" anlamı bizi pek sağlıklı bir sonuca götürmeyebilir. Belki de Lazca "k'uk'u" (guguk kuşu) kelimesiyle alakâlı? i.güney

■ Koord: 41° 10' 33'' D, 40° 52' 24'' K

1876s 📖: Surminat [ Lazca suminati "Sürmeneliler" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Kısmen Laz yerleşimi

■ Lazların çoğunluk olduğu, azınlık olarak da Hemşinlilerin yaşadığı karma bir yerleşim. Surminat'tan ziyade, Suminat formu yaygın. i.güney

■ Koord: 41° 8' 6'' D, 40° 48' 3'' K

1933 📖: Çarnuvat

1902hb 📖: Ortaköy aş. + yk.

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Orijinal ismi sanırım; Ç'arnavat'i. i.güney

■ Koord: 41° 17' 3'' D, 41° 23' 5'' K

1913hk 📖: Benek

1854h 1876s 📖 📖: Venek [ Ermenice vank? "manastır" ]

■ Venek, yörede "Karadenizli Rum" anlmında "Xorumi" (Horum) denilen topluluğun yerleşimidir. Anadilleri Türkçedir ve daha çok Çayeli'yle ilişki halindedirler. i.güney

■ İsminden dolayı evvelce bir Hemşinli varlığı muhtemel görünüyor. C.G.

■ Koord: 41° 8' 13'' D, 40° 47' 15'' K

1876s 📖: Atina

Y130 📖: Athênai akk. Athênás [ Yunanca ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Kısmen Laz yerleşimi

■ Ksenophon’da Odinios adıyla anılan yer olması muhtemeldir (MÖ 4. yy). Allen’e göre Gürcüce/Lazca `gölgeli` anlamına gelen bir adın Yunanca uyarlamasıdır. (B&W 335-336.) ■ Rize’nin Pazar ve Ardeşen ilçeleri ile Artvin’in Arhavi, Fındıklı ve Hopa ilçeleri Türkiye’nin ’hakiki’ Laz nüfusunun büyük kısmını barındırır. Gürcüce ile uzak akraba bir dil olan Lazca halen yaygın olarak konuşulur. SN

■ Çeşitli illerden (Rize, Trabzon, Erzurum, Bayburt) az da olsa Türk, Kürt ve Poşa unsurlar mevcuttur. Merkezde Hemşinliler de elbette ki var ama yerleşik bir mahalleri yoktur. i.güney

■ Koord: 41° 10' 45'' D, 40° 53' 3'' K

Lz2009 📖: Kyaskuri / Çaskuri [ Lazca "soğukdere" ]

1946 📖: Kaskuri

■ 20. yy başında Hemşinli yerleşimi. Şimdi Hemşinli yerleşimi

■ 1999'da Armağan köyünden ayrıldı. i.güney

■ Lazcada n3a=gök demek kuri=Yırtıcı bir kuş göç mevsimlerinde bölgede çokça görülür ayrıca dinlenme amaçlı indikleri de olur n3askuri=üstükurili(kuşlu) anlamında olabilir yada kuşlar ağaçların üstünde konakladıkları için nca=ağaç ncaskuri= ağaçlarının üstü kurili(kuşlu) yer de olabilir. isa tabili

■ Eski adı Çaskur’dur. Askur (Azgur/Yazgur/Çaskur / Çaşkur) adlı Oğuz/Türkmen boyunun yerleştiği bir beldedir. Kaşgarlı Mahmud'un Yazğır, sonraki kaynakların Yazır dediği bu boyun bir topluluğu, Ahıska'nın altında ve Kür boyundaki bir kale olarak Gürcü Vekayinamesi'nde Askureti (Askur yurdu) ve Türklerce Azgur diye anılıyor.“Oğuz ve Kıpçak boyları ‘ya’ ile başlayan kelimeleri ‘e’ (elif) ve ya ‘ce’ (cim) ile tebdil ederler. Diğer boyların ‘yelkin’ dediğine onlar ‘elkin’ derler. Veya ‘yılıg suya,’ ilıg, cilıg’ derler.” ADNAN ÇAŞKURLU

■ Köyün “Oğuz” olduğuna dair temelsiz ve abes iddialara itibar edilmez. C.G.

■ Koord: 41° 10' 29'' D, 41° 3' 38'' K

Lz2009 📖: Nasivati [ Lazca ]

1928 📖: Papilat [ Lazca "papazlı" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Lazca bilen küçük bir Hemşinli topluluk da var. i.güney

■ Koord: 41° 9' 11'' D, 40° 56' 3'' K

1876s 📖: Xaçapit [ Lazca ]

■ 20. yy başında Hemşinli yerleşimi. Şimdi Hemşinli yerleşimi

■ Xaçkar, Bargepos, Çapakçur, Çırmeşk, Dap, Daparag, Ekipos, Gağnud, Açudapn, Xaçaçur, Sarindzov, Dzakkar, Merinpos, Minas vb. mikrotoponimlerin hemen hepsi Ermenicedir. Ayrıca eski tarihli karışımları anımsatan Kürdoğlu, Hubyar mahallesi gibi birkaç yer adı dikkati çeker. SN

■ Köyün ismi Lazca, mikrotoponimler çoğunlukla Ermenicedir. i.güney

■ Koord: 41° 8' 52'' D, 40° 50' 26'' K

Lz2009 📖: Dobira [ Lazca "iyi toprak" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Tolikçeti (Duygulu) köyüne bağlı mahalle iken, 1994'te ayrı köy oldu. i.güney

■ Koord: 41° 6' 20'' D, 41° 2' 49'' K

Lz2009 📖: Peteskiri + Zebeliti (mah) [ Lazca ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Peteskiri, Lazca; Pete? evladı. i.güney

■ Koord: 41° 13' 32'' D, 41° 9' 37'' K

Lz2009 📖: Dutxa / Dutxevati

1916h 📖: Dutxe [ Lazca dudi-xa "yukarı mevki" ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ 17. yüzyılda İkizdere-Güneysu ilçelerine göç vermiştir. burak

■ Laz yerleşimi. Dutxe ağzı, Ardeşen Lazcasının bir alt varyantıdır ama giderek merkezi Ardeşen şivesine asimile olmaktadır. i.güney

■ Laz tarihini doğrudan ilgilendiren önemli bir yerleşim birimi. 800 yıllık tarihi geçmişi olduğu anlaşılmaktadır. Osmanlı imparatorluğu 1486 kayıtlarında dutxa ATİNA (PAZAR) 'a bağlı bir köydür. Bilinen 3 önemli hanedanı Ortak'afelipe (sofuoğlu), Map'ipere ve K'oçiva arasında ciddi bir güç çatışması yaşanmıştır. dursun ali çukur

■ Koord: 41° 7' 35'' D, 41° 7' 29'' K

1916h 📖: Okordule [ Lazca ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Ok'ordule, Lazca "bir şeyli" demek ama "k'ord(i)" ya da "k'orduli"nin anlamını çözmek gerek. i.güney

■ Koord: 41° 12' 7'' D, 41° 1' 52'' K

1916h 📖: Cumbat [ Lazca ]

■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi

■ Türkçe "kümbet" kelimesiyle alakâlı olabilir. Ya da Lazca çumbat'i, çumba? yurdu. i.güney

■ Koord: 41° 10' 15'' D, 40° 50' 18'' K

Lz2009 📖: Zenimoşi [ Lazca "açıkalan" ]

■ 20. yy başında Hemşinli yerleşimi. Kısmen Hemşinli yerleşimi

■ Şarabiler dışındaki sülaleler Hemşinlidir. i.güney

■ Koord: 41° 11' 55'' D, 41° 5' 14'' K