Ağaçyurdu ölü yerleşim
-
Güçlükonak (
Fındık bucağı) -
Şırnak■ Gabar Dağı köyleri içerisinde en önemli medrese geleneğine sahip olan köydür.1994 yılında yıkılmasına kadar bu köyde eğitim alan mollalar çevre şehirlerdeki ve ilçelerdeki ulu camilerde veyahut medreselerde imamlık ya da öğretmenlik yaparlardı.Bölgenin son kuşak mollalarından en büyüğü Müderris Muhammed Zvingi(20.yy kişiliği) bu köylüdür. Melaye Ciziri'nin Divan adlı eserini şerh etmiştir.Köyün kendisine ait Zêw adı verilen bir bayramı ve kurban geleneği vardır.Bu bayramda Gira Mehrav(Ay ve Su Tepesi) adlı kutsal tepeye adak adanırdı.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 34' 59'' D, 41° 56' 16'' K
Alkemer köy
-
Şırnak Merkez (
Kızılsu bucağı) -
Şırnak■ Boşaltılmış ve tahrip edilmiş idi.
SN■ Derşev köyünün ismi adıyla anılan aşiretten gelmektedir.Köy adı "Derşev" aşiretinden gelmektedir.Yine aynı köyün ve aşiretin adıyla anılan "Çiyaye Derşev" yani Derşev dağı Gabar dağlarının bir kısmını oluşturur.Ayrıca bu köyün bağcılık alanının adı olan Gabar bütün bir Gabar dağına adını vermiştir.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 32' 26'' D, 42° 9' 39'' K
Bismil ilçe
-
Bismil -
Diyarbakır■ Bismil'in Kürtleri olan Milan aşiretinin sözsel anlatımına ve kendi aşiret kayıtlarına göre "Bismil" adı "Bistmal" kelimesinden geliyor.Bu da "Yirmi Hane" demek.
LakedemonianZvingi■ Bir kaç haneden oluşan önemsiz bir mezra niteliğindeyken Diyarbakır ovasının iskânı neticesiyle önce Konya, sonra da Bulgaristan göçmenlerinin iskânına açılmış ve merkezi bir kasaba hâline getirilmiştir. Çevre yerleşimler ağırlıkla Alevi Türkmenlerden oluşurken bir kaç yerleşim Bulgaristan göçmeni Türklerden oluşur, nüfusun geri kalanı ağırlıkla Kürttür.
metonio■ Koord: 37° 50' 48'' D, 40° 39' 57'' K
Bulmuşlar ölü yerleşim
-
Güçlükonak (
Fındık bucağı) -
Şırnak■ Çarpıcı güzellikteki arkaik köy 1993'ten sonra TC kuvvetleri tarafından boşaltılıp tahrip edilmiştir.
SN■ Koord: 37° 33' 47'' D, 42° 2' 18'' K
Çetinkaya ölü yerleşim
-
Güçlükonak (
Bağgöze bucağı) -
Şırnak■ Köyün adı "Guyina" dır. Goyi Aşireti ile yakından ilgili olabilir. Nitekim Şerefhan'ın Şerefnamesi'nde Cizre Beyliği'nin üç kolundan biri olan Finik bölgesinde yaşayan aşiretler içerisinde Guyan adlı aşiret anılmıştır.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 35' 25'' D, 41° 57' 39'' K
Çevrimli köy
-
Güçlükonak (
Fındık bucağı) -
Şırnak 1928 📖:
Gîri [
Kürtçe gerê "çevrilmiş yer, çevlik" ]
■ Köyün ismi Kürtçe "çevrilmiş olan, çember benzeri bir döndürülmüş bölge" demektir. Köyün adı da bu coğrafi özelliklerinden gelmektedir. Çevrimli yani Gerê köyü yarım aya benzeyen bir dağın ucuna dökülen hafif engebeli bir ova üzerine kurulu bir köydür.Görünüşü bir yarım çember içindeki öbek gibidir.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 32' 2'' D, 41° 53' 58'' K
Çimencik köy
-
Eruh (
Bağgöze bucağı) -
Siirt■ Köyde 1929 yılında "Resul Axaye Jeli" isyanı çıkmıştır.Bu sözde isyan aslında Ağrı Dağı isyanından haberi olmayan Eruh aşiretlerinin isyanla ilişki geliştirmesini önlemek adına birkaç bölük askerin Eruh'a kaydırılmasına karşı Resul ağa ve 5 çocuğunun Eruh dağlarının dar bir boğazında askerlerin Eruh'un güneyine geçmelerini engellemesinden başka bir şey değildir.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 40' 37'' D, 41° 57' 40'' K
Dağyeli köy
-
Güçlükonak (
Bağgöze bucağı) -
Şırnak■ Eski köy boşaltılıp nüfusun bir kısmı yeni yerleşim alanına taşınmıştır.
SN■ Niviyan "yarımlar" demektir. Botan ağzında u'ların i ya da ü yapılması ile ilgisi de olabilir."Neviyan" yani torunlar.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 38' 33'' D, 41° 51' 12'' K
Damlabaşı köy
-
Güçlükonak -
Şırnak■ Köyün ismi "Dilopki" Botan ağzı ile "Dilüpki" dir.Dilop Kurmanci'de damla ki ise genelde aidiyet olmakla beraber bu isimde ise "Dilopeki" yani damla gibi anlamına gelen bir kısaltmanın değişmesinden kaynaklanır.Köy yüksek bir kanyonun ucunda tek başına, bir su damlasını andıran coğrafi şeklinden dolayı bu ismi almıştır.Gerçekten de bakıldığında köyden başlayan damla şeklindeki iki uçurum dicle nehrine akıyormuş izlenimi verir.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 28' 41'' D, 41° 52' 17'' K
Demirboğaz köy
-
Güçlükonak (
Bağgöze bucağı) -
Şırnak■ Köyün ismi Kürtçe "Kerxwar" dan gelmektedir. . Kerxwar köyü adeta bir lagün gölü gibi dört tarafı Gabar Dağı'nın neredeyse mükemmel bir kare şeklinde sarılmış birleşik bir kütlesinin hemen ortasında düz bir ovada yer almaktadır.Ayrıca hem bu kare şeklindeki lagün hem de dağ Gabar Dağı'nın tepesinde olduğundan yamaca yaslar şekildedir.Köye giriş kare şeklindeki dağ haricinde lagün şeklinde sarılmış olan köyün güney yamacından tıpkı lagünlerde olduğu gibi dar bir boğazla mümkündür.
Köyün adının "Kêrxwar" olduğu "Kerxwar" dan farklı olarak "Bıçak yedi(yaralandı,darbe aldı) olduğu köylülerce aktarılmıştır.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 38' 12'' D, 41° 54' 36'' K
Doğançay mahalle
-
Midyat -
Mardin■ Ünlü Kürt sanatçısı Ciwan Haco Mzizeh hakimi olan Mala Osman (Mala Haco) ailesindendir.
SN■ Mizizex köyü 20.yy başında bir Ezidi köyüdür.Köyde ezidilere ait bir çok yapı vardı. 20.yy'dan sonra köye yerleşen Hristiyanlar Heverkanlı Mala Haco ile beraber köye gelen hristiyanlardı.Bu hristiyanlar Zaz, Ewerte,Kefre gibi köylerden Mala Haco'yla beraber onların çağrısıyla Mizizex'e yerleştiler.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 22' 20'' D, 41° 26' 50'' K
Fındık belediye
-
Güçlükonak (
Fındık bucağı) -
Şırnak■ Findika Bohta(Botan'ın Findiğı) bölgede önemli bir yerleşim yeri ve divan edebiyatı geleneğine sahip bir yerdir. Medrese orijinli bir çok şair çıkarmıştır.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 30' 39'' D, 41° 58' 15'' K
Gabar dağ
-
Şırnak Merkez -
Şırnak■ Gabar aslında Derşev adlı köyün bağ-bostan alanının ismidir.Zamanla bağın üstünde bulunduğu bütün alan olan Derşev dağı için kullanılmış daha sonra da bütün Gabar Dağı için kullanılmaya başlanmıştır.Zamanla Derşev dağı Gabar Dağı'nın bir parçası olarak anılmaya başlandı.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 31' 32'' D, 42° 12' 2'' K
Gümüşyazı mahalle (Fındık bağ)
-
Güçlükonak (
Fındık bucağı) -
Şırnak■ Köyün adı aslen "Zêwadî" dir. Köye uzak olan ve bunu bilmeyen yabancılar "Sewadi" derler. Bunun "Zêw" yani gümüş ile ilgisi vardır. Bölgede çokça görülen "Zew" yani ziyaretgahlarla ilgili de olabilir.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 30' 38'' D, 41° 56' 10'' K
Kocaköy ilçe
-
Kocaköy (
Kayacık bucağı) -
Diyarbakır■ Naci Akdemir'in Kocaköy (Karaz) adlı yapıtında, bu yerleşim yerinin geçmişte su tesfiyesi için yeraltına döşenen toprak borulardan geldiği öne sürülmaktedir. Bilahare Kocaköy'ün 1 km kuzeybatısında kalan Diyarê mâlân (evler diyarı) mevkiinde çokça seramik eşya bulunmuştur.
El Karazî■ Bu ilçenin adı Şikeftan Karaze denen Bakır Çağı dönemi 70'den fazla mağara vardır.
LakedemonianZvingi■ Koord: 38° 17' 26'' D, 40° 30' 7'' K
Kumçatı belediye
-
Şırnak Merkez -
Şırnak■ Asıl Kumçatı/Deyrgul köyünün 1 km kadar doğusunda kurulan yeni yerleşim tahrip edilen Şırnak kenti yerine yeni il merkezi olarak tasarlanmıştır.
SN■ Dergül Botan Mirliği'nin gayrı resmi miri ve en kudretli beyi olan Bedirhan Bey'in konut olarak seçtiği bir yerdir. Amerikalı ve İngiliz misyonerler kendisiyle Dergül'deki şatosunda görüştüklerini söylemişlerdir.Bu şatonun kalıntıları Dergül Çayı'nın ardındaki yükseltilerin hemen üstündedir. Bölgede kilise kalıntısı yoktur.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 28' 19'' D, 42° 18' 56'' K
Nusaybin ilçe
-
Nusaybin -
Mardin■ MÖ 896 tarihli Adad-Nirari II yazıtında Naṣîbîna adıyla anılan önemli bir Arami kenti idi. Aramice/Süryanice Naṣîbîn (modern İbranice Netsivin), Erm Mtsbin biçimleri Antik Çağ’dan beri kaydedilmiştir. Aramice isim muhtemelen `iskan, bir yerde toplanma` anlamında «ṣwb» kökünden gelir. ■ Nusaybin nüfusu 20. yy başlarına dek büyük oranda Süryani iken günümüzde ezici çoğunlukla Kürttür. Kentin büyük bir bölümü 2014 yılında TC kuvvetlerince tahrip edilmiştir.
SN■ Kürtleşmiş Macar kökenli aileler de bulunmaktadır, bu aileler 1848 Olaylarında Osmanlı topraklarına iltica edip Müslüman olarak kalan ailelerdir.
metonio■ Nusaybin'de Kamışlo kentine göç etmelerinden önce çok kalabalık bir Kürt Yahudi grubu yaşamaktaydı.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 4' 11'' D, 41° 12' 39'' K
Savur ilçe
-
Savur -
Mardin■ Bugünkü ilçe eski Avine (Sürgücü) ve asıl Savur bölgelerini kapsar. Merkez kasabada 19. yy başına dek Ermeni ve/veya Süryaniler egemen iken bu tarihten sonra kaza merkezi Müslüman Arap kimliğine bürünmüş, kalan Hıristiyan nüfus ise yakındaki Kıllıth kasabasına yerleşmiştir. ■ Gerek Süryani gerek Arap kaynaklarında sad harfiyle Sawr yazılır. Kürtçe Stewr adı yakın çağda yakıştırma yoluyla ortaya çıkmış olmalıdır.
SN■ Savurun Kürtçe ismi olan Stewr Kürtçe'de "Kısır, sert" manasına gelir. Bu durumda toprak için kullanılmıştır.
LakedemonianZvingi■ İlçe nüfusu 1970’li yıllara dek Araplardan ve Arapça konuşan Süryanilerden oluşmaktaydı. Köylerden alınan göç sonucu günümüzde Kürtler çoğunluktadır. Ancak buna rağmen Arap nüfusu önemli orandadır.
bilge■ Koord: 37° 32' 15'' D, 40° 53' 16'' K
Yatağankaya köy
-
Güçlükonak (
Fındık bucağı) -
Şırnak■ Köyün ismi Kürtçe "aşağıda,alçakta" anlamına gelmektedir. Sebebi köyün kendisini çevreleyen yüksek kanyonların ortasında görece daha alçak bir tepenin üstünde olmasıdır.Türkçe'deki Yatağankaya isimlendirmesi de yine köyün biricik coğrafi özelliği olan eğimli bir yekpare kaya üstüne inşa edilmiş olmasıyla ilgilidir.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 31' 59'' D, 41° 56' 11'' K
Yenidemir köy
-
Güçlükonak (
Fındık bucağı) -
Şırnak■ Köyün adı Müslüman Kürtler ve Kürtçe konuşan hristiyanlar arasında oldukça bilinen ve hikayeleri sürekli anlatılan Babil kralı Nebukadnezar'dan gelir.Kendisiyle ilgili mitlerden birisi yüzlerce yıl yaşadığıdır.Nebukadnezar'ın Arapça ismi olan Buhtunassır'ınKürtçe hali olan Nebunesre'nin Bunesre olmasıyla ilgilidir.
LakedemonianZvingi■ Koord: 37° 28' 22'' D, 42° 2' 15'' K