■ Eski Sürmene kazasının merkezi idi. Cumhuriyet döneminden ilçenin `Hemşinli` nüfus barındıran Karadere vadisi Araklı adıyla ayrı idari birim oldu. 1819'da yazan Trabzonlu Pjişkyan'a göre `Hepsi Rum ve Ermeni mühtedisi olan Sürmeneliler [yani Araklı vadisi halkı - SN] haydut insanlardır. Ermeni olanlar Hemşin'den gelmiş olup bugüne kadar Ermenice konuşurlar, Ermeni lakaplarını da muhafaza etmişlerdir. İçlerinde Hıristiyan ibadetlerini bilen, haça hürmet eden ve kiliselere gizlice yardım eden ihtiyarlar mevcuttur.` 1847'de Sultan Abdülmecid tarafından tetkik gezisine gönderilen Feruhan Bey'e göre Sürmene ahalisi 1715 yılında Müslümanlığı kabul etmiş olup çoğu halen [19. yy ortalarında] Ermenice konuşmaktaydı. İttihat ve Terakki yönetimi tarafından 1913'te verilen Türkyuvası adı, bu hususların dolaylı teyidi niteliğindedir. ■ Bryer ve Winfield'e göre Araklı adı Bizans imp. Heraklios'un 626 yılında ordusuyla konakladığı yere işaret ediyor olabilir.
SN