■ 1885 yılında Batum'a bağlı Maradit Nahiyesi Oxordia Köyünden gelmişlerdir. Her Sülaleden bir kaç kişi İzmit'e bağlı Çubuklu Osmaniye Köyüne gitmişlerdir. Yalova Safran Köyü ile İzmit'e bağlı Çubuklu Osmaniye Köyü aynı Sülalelerin olduğu yakın akraba Köydür. Borçka'ya bağlı Oxordia Köyünde 1885 yılında gelmeyenlerin torunları olan aynı Sülalelerin günümüzdeki temsilcileri yaşamaktadır. Köy Halkı Lazca'yı çok iyi bilir ve konuşur. Cüneyt Malçok
■ 18. yy’da Kürtlerin iskan edildiği köy daha sonra bir sel hadisesi üzerine dağılmış, 20. yy başlarında ise köy, anlatılanlara göre, Çerkes çeteciler tarafından ele geçirilmiştir. SN
■ Köyün yüzde altmışı Laz, yüzde otuzu Manav, geri kalanı ise Gürcü, Çerkes ve Kürttür. metonio
■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi. Şimdi Laz yerleşimi
■ Georgios Kandiliotis'in Fityana tarihine ilişkin kapsamlı kitabı 1949'da Selanik'te yayımlanmıştır. Trabzon'un fethi esnasında Sümela başrahibi Fityana'lı Kallinikos adlı bir zattı. (B&W 1.165). Şimdiki nüfus çoğunlukla Rize göçmeni Lazdır. SN
■ 20. yy başında Laz yerleşimi. Kısmen Laz yerleşimi
■ Ksenophon'da Odinios adıyla anılan yer olması muhtemeldir (MÖ 4. yy). Allen'e göre Gürcüce/Lazca `gölgeli` anlamına gelen bir adın Yunanca uyarlamasıdır. B&W 335-336. SN
■ Çeşitli illerden (Rize, Trabzon, Erzurum, Bayburt) az da olsa Türk, Kürt ve Poşa unsurlar mevcuttur. Merkezde Hemşinliler de elbette ki var ama yerleşik bir mahalleri yoktur. i.güney
■ Pjişgyan'a göre antik çağda Trabzon kentini önce buraya kurmak istemişler, fakat havanın fenalığı yüzünden terk etmişlerdir. 1878'de Rus yönetimindeki Acara'dan iltica eden Gürcü muhacirler iskân edildi. SN
■ Köy halkının çoğu Lazdır. Gürcüler azınlık ve sanırım tek sülale (Karadeniz). Ancak bu köyün merkeziliği sebebiyle yakın zamandaki göçlerle yaşanmış yeni bir demografik değişim de olabilir pekâlâ. Özünde bir Gürcü köyü olan alanın nüfus yapısı bu şekilde değişmiş de olabilir. Fakat 1878'in geç bir tarih, bölgenin de Laz olduğu düşünüldüğünde bir Laz köyüne Gürcülerin yerleştirilmiş olduğu da düşünülebilir. i.güney
■ Laz köyüdür,Gürcüler daha sonra yerlestırılmıstır osman pune
■ 11. yy Bizans ve Gürcü vekayinamelerinde anılan Anakophi kalesinin Aprasos/Abuislah (Esenkıyı) mevkiinde olduğunu Honigmann savunur. Kasaba nüfusu yaklaşık eşit sayılarda Lazlar ve Ermenice konuşan Hemşinlilerle daha az sayıda Gürcülerden oluşur. SN
■ Köy adının 'ab-ı ıslah' olarak yorumlanması halk etimolojisidir. Antik yazarlarda görülen Ápsaros adı, standart r > l dönüşümüyle Türkçede 'apsal' ve 'apısla' biçimlerini alabilir. SN
