Erciş
ilçe
-
Erciş -
Van■ Çelebibağı açığında bulunan eski Erciş kalesinin Van Gölüne batması üzerine ilçe merkezi 19. yy’dan önce şimdiki yeri olan Agants/Egans köyüne taşınmıştır. • İlçedeki eski adların yaklaşık yarısı Ermenice, birkaçı Kürtçe, diğerleri Türkçedir. Ermeni nüfusun büyük bölümü 1828 harbinde Rusya’ya göçtü, boşalan köylere Rusyadan göçen Azeri Türkleri iskân edildi, ıssızlaşan Zilan vadisine ise Haydaranlı Kürtleri yerleşti. 19. yy sonunda toplam 120 civarında köyün 20 kadarının nüfusu Ermeni idi. Zilan vadisindeki Kürt köylerinin çoğu 1930 katliamından sonra terk edilmiştir.
SN■ Erciş adının en eski sesletilişi olasılıkla, burada kurulu bulunan ve Urartu kralı Argişti dönemine tarihlenen kaleden gelmektedir. Urartu yazılı belgelerinde Erciş civarında Argiştihinili (Argişti'nin kenti/şehri) adlı bir yerleşimin bulunduğu belirtilmektedir. Sonuç olarak Erciş adı Urartu kralı Argişti'nin isminden bozma olabilir.
ahmet uhri■ © 22.01.1863 Erzurum ve Hakkari eyaletleri dahilinde kain Malazgird, Sarısu, Patnos ve Erciş kazalarında meskun Hasnanlı ve Haydaranlı Aşiretleri aralarındaki husumetten doğan olayları önlemek üzere Anadolu Ordusu tarafından Miralay İsmail Bey'in görevlendirildiği.
deyar heyran■ Yoğun bir Azeri kökenli nüfusu olan Erciş'te Kürtler, Kırgızlar ve az sayıda Romanlar da yaşamaktadır.
Yukarıtaşlıçay
köy
-
Taşlıçay -
Ağrı■ 1828'de Ağrı yöresi Ermenilerinin katliamı ve sağ kalanların Rusya'ya göçünden sonra Azeri ve Karapapak muhacirlerle iskan edilmiş yerleşimlerdendir. Kürtçe adı Paris Kürt Enstitüsü tarafından önerilmiştir.
SN■ Köyün gerçek ismi Avekevıra Jorê olup, sonradan Azeriler yerleştirilmiştir. Taşlıçay ismi, Kürtçe ismi olan Avekevır'i baz alınarak uydurulmuştur. Kurdalya'yı Türkeli, Dutax'ı, Tutak yaptıkları gibi. [Bu bilgi yanlıştır - SN]
Qazi■ Yerlisi tamamen Azeri olup bugün Kürt ve Azeri nüfus birbirine yakındır.
metonio
Alem
köy
-
Digor -
Kars■ 20. yy başında nüfusu Acem (belki Azeri-Şii) olmakla birlikte, 636 tarihli kümbetli bir metruk kilise yapısı mevcuttu. (Epr I.27.)
SN■ Yerli halkı Azeri olup Kürtler sonradan Erivan'dan gelmişlerdir.Azeriler'in dışa göçü sebebiyle Azeri nüfus azalmıştır fakat hali hazırda bir kaç hane Azeri vardır.Azerice adı Alemşah'dır.
emjan■ Bêski, Osmanlı arşivlerinde Pesyan, Besiyan olarak geçer. Sürmeli Mehmet Paşa'nın aşiretidir.
Mar(d)astan
Hasanhan
köy
-
Aralık -
Iğdır■ Hasanhan (Hesexan) köyü, Ağrı Direnişine kadar (1926-1930) Redkan aşiretinin köyüydü. Redkan aşireti kışın bu köyde, yazın ise Erivan'da Elegez dağındaki Armaxan yaylasına çıkardı. Daha sonrasındaki yıllarda sınırların örülmesi ile artık Elegez'e gidemediler. Ağrı Direnişinde köy yasak bölge olunca, Redkanlılar Ağrı'nın Kazlı ve Keşiş köyleri ile Iğdır'ın Evci köyüne göç ettiler. 1940lı yıllarda yasak bölge kalkınca, devletin Ağrı Direnişinden dolayı İran sınırında yakalayıp Türkiye'nin batısına sürgün ettiği İran Kürtleri olan Saki ve Keleşki aşiretleri sürgünden geri dönünce Hesexan köyüne yerleştirildiler. Günümüzde Hesexan köyünde bir, iki aile tek Redkidir. Rus Devlet arşiv belgelerine göre bu köyde 1897 yılında 88 Kürd (Redkan) yaşıyormuş. Kaynak https://www.prlib.ru
Qazi■ Redkanlılara ait olan köyden 1930da Redkanlılar çıkartılmış. Ağrı İsyanından dolayı Anadoluya sürgün edilen İran Kürtlerinden (isyanda yakalanmışlar) Xelki ve Keleşki aşiretleri, 1943 yılında sürgünden dönünce köy onlara verilmiş.
Mar(d)astan